Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, nazywana zazwyczaj “Jurą”, to niezwykle ciekawy region w południowej Polsce. Symbolem tych ziem są polodowcowe formacje skalne z wapienia, przybierające niejednokrotnie fantazyjne kształty, oraz zbudowana za panowania Kazimierza Wielkiego sieć zamków obronnych, nazywanych “Orlimi Gniazdami”.
Nie są to jednak jedyne tutejsze atrakcje – można tu znaleźć także ciekawy folklor i tradycje, malownicze lasy, jeziora i jaskinie, a nawet… pustynię.
Jura charakteryzuje się także bogatą bazą noclegową i gastronomiczną – nie brakuje tu zarówno eleganckich restauracji, jak i stylizowanych karczm, a także interesujących lokalnych przysmaków i produktów. Jest to więc znakomite miejsce na rodzinną wycieczkę i gwarantujemy, że nawet podczas dłuższego pobytu nie będzie można się tu nudzić.
1. Dolinki Krakowskie
Sam początek lub koniec Jury, zależnie od tego, z której strony spojrzeć. Park Krajobrazowy “Dolinki Krakowskie” składa się z kilkunastu urokliwych dolinek i wąwozów, będących jednymi z ulubionych miejsc wycieczkowych Krakowian.
Dolinki rozciągają się na Wyżynie Olkuskiej, zajmując obszar pomiędzy Krakowem, Olkuszem a Krzeszowicami. Do najbardziej znanych należą Dolina Kluczwody wraz z rezerwatem Zamkowe Skały, Dolina Bolechowicka z ciekawą Bramą Bolechowicką czy Doliny Kobylańska i Będkowska – w tej ostatniej można podziwiać bardzo rozbudowane i ciekawe formacje skalne, jak np. Czarcie Wrota czy… Dupa Słonia.
Warto zajrzeć również do położonej na południe od autostrady A4 Doliny Mnikowskiej, która nie wchodzi co prawda w skład Parku Krajobrazowego, ale jest niezwykle urokliwa i nieco mniej popularna wśród turystów.
2. Góra Zborów
W niezwykle ciekawym rezerwacie przyrody nieożywionej “Góra Zborów” można poczuć się jak w prawdziwym skalnym labiryncie. Góra Zborów położona jest na terenie wsi Podlesice, ok. 10 kilometrów od centrum Zawiercia.
Rezerwat obejmuje dwa wzgórza – Górę Zborów i Kołaczyk – gęsto pokryte interesującymi skałkami wapiennymi. Na terenie rezerwatu wyznaczone są szlaki turystyczne, ułatwiające bezpieczne zwiedzenie najciekawszych miejsc.
Dla turystów otwarta jest również Jaskinia Głęboka, a nieco dłuższym spacerem można dotrzeć do ruin zamku Bąkowiec w Morsku. Skały na Górze Zborów są ponadto popularnym miejscem dla wspinaczy. Samochód najlepiej zostawić na jednym z parkingów przy drodze nr 792 z Kroczyc do Żarek.
3. Jaskinia Wierzchowska Górna
Jaskinia Wierzchowska Górna (a także kilka mniejszych jaskiń: Wierzchowska Dolna i trzy Schroniska przy Wierzchowskiej) znajduje się we wsi Wierzchowie, w pobliżu Doliny Kluczwody. Jest najdłuższą udostępnioną do zwiedzania jaskinią w Polsce.
Jaskinia jest otwarta w sezonie letnim i można ją zwiedzać wyłącznie w grupach z przewodnikiem, wchodzących o każdej pełnej godzinie. Licząca 700 metrów długości trasa przechodzi przez kilka komór, wypełnionych ciekawymi formacjami geologicznymi. Przy odrobinie szczęścia (lub, jak kto woli, pecha) w środku można spotkać nietoperze, natomiast w ostatniej komorze (tzw. Sala Człowieka Pierwotnego) na każdą grupę czeka Neandertalczyk, opowiadający o swoich codziennych zwyczajach.
4. Mstów
Położony w pobliżu Częstochowy Mstów to ciekawa, choć dość mało znana miejscowość o licznych walorach turystycznych. Centralny punkt turystyczny Mstowa stanowi sztuczny Zalew Tasarki, nad którym można przyjemnie odpocząć w otoczeniu ślicznych wapiennych skałek.
Najbardziej znaną z nich jest Skała Miłości, grająca dużą rolę w miejscowych legendach. Wiążą one Skałę Miłości z zakochaną parą z dawnych lat, zamienioną przez rozgniewaną matkę dziewczyny w kamień. Dookoła Skały i Zalewu w ostatnich latach wybudowano elegancką infrastrukturę, przekształcając to miejsce w bardzo przyjemny teren spacerowy.
5. Ojcowski Park Narodowy
Ojcowski Park Narodowy to najmniejszy, ale na pewno nie najmniej godny odwiedzenia Park Narodowy w Polsce. Centralnym punktem Parku jest oczywiście Ojców, w którym znajdują się ruiny średniowiecznego zamku i bardzo ciekawa kaplica pw. św. Józefa Robotnika, nietypowo zbudowana na rzece.
W Ojcowie rozpoczyna się również ścieżka Doliną Prądnika, którą na piechotę lub rowerem można dotrzeć do Prądnika Korzkiewskiego. Odchodząc w okolicy tzw. Bramy Krakowskiej w górę dotrzemy z kolei do Groty Łokietka, czyli jednej z najciekawszych polskich jaskiń, w której w czasach rozbicia dzielnicowego przyszły król Polski Władysław Łokietek miał ukrywać się przed czeskimi rycerzami. Grota Łokietka jest, oczywiście, otwarta dla turystów.
6. Pieskowa Skała
Nieopodal Ojcowa znajduje się kolejne uwielbiane przez Krakowian miejsce – Pieskowa Skała. Tutejszy zamek wyróżnia się na tle innych jurajskich warowni, ponieważ nie jest średniowiecznym “Orlim Gniazdem”, a elegancką renesansową rezydencją. Na zamku mieści się Muzeum, będące oddziałem Zamku Królewskiego na Wawelu i przedstawiające historię okolicy.
W pobliżu zamku można również obejrzeć charakterystyczny głaz, stanowiący jeden z symboli Jury – Maczugę Herkulesa.
7. Podzamcze
Wieś Podzamcze jest znana z ruin zamku Ogrodzieniec, jednych z najlepiej zachowanych Orlich Gniazd. Zamek wznosi się na najwyższym wzgórzu Jury – Górze Zamkowej o wysokości 515 m n.p.m. – i góruje nad okolicą swoją masywną sylwetką zwieńczoną wysoką basztą.
Zamek Ogrodzieniec jest otwarty dla turystów, a w środku można zobaczyć m.in. ciekawą kaplicę i salę tortur oraz wejść na wieżę.
Na sąsiednim wzgórzu, tzw. Górze Birów, można z kolei odwiedzić ciekawą rekonstrukcję wczesnośredniowiecznego grodu. Innym interesującym punktem Podzamcza jest Sanktuarium Matki Boskiej Skałkowej z wielkim portretem Maryi namalowanym bezpośrednio na skale.
8. Pustynia Błędowska
Jeśli chcielibyście kiedyś “zagiąć” zagranicznego znajomego ciekawostką na temat naszego kraju to koniecznie powiedzcie mu, że w Polsce mamy… pustynię. I to taką prawdziwą, z piaskiem!
Pustynia Błędowska, zajmująca powierzchnię ponad 30 kilometrów kwadratowych, jest największym w Polsce obszarem pokrytym lotnymi piaskami.
W latach przedwojennych była połączona z pobliskimi pustyniami Starczynowską i Ryczowską oraz tzw. Dziadowskim Morzem, tworząc razem tzw. Wielką Pustynię Błędowską. W czasach późniejszych bywała wykorzystywana jako poligon wojskowy, a także obsadzana roślinnością, także jej obecny kształt i wygląd jest dziełem ostatnich kilkunastu lat.
Po Pustyni można przemieszczać się wyznaczonymi szlakami turystycznymi, warto również odwiedzić punkty widokowe – wzgórza Czubatka i Dąbrówka oraz bazę turystyczną “Róża Wiatrów”.
9. Sanktuarium w Czernej
Położona nieopodal Krzeszowic Czerna słynie z urokliwej Doliny Eliaszówki i historycznego Klasztoru Karmelitów Bosych. Klasztor pełni również funkcję sanktuarium św. Rafała Kalinowskiego, który za życia pełnił funkcję jego przeora.
W okolicach klasztoru, na stokach Doliny Eliaszówki zbudowano stacje Drogi Krzyżowej. W Dolinie można również znaleźć kilka ciekawych źródełek, w tym uformowane w kształt serca Źródło Proroka Eliasza, a także ruiny mostu eremickiego z końcówki XVII w., zwane Diabelskim Mostem.
10. Smoleń
Smoleń to kolejna miejscowość na Jurze, znana z ruin średniowiecznego zamku i przepięknych wapiennych skałek. Ruiny zamku Pilcza w Smoleniu nie należą może do najbardziej okazałych, ale ze szczytu wieży rozciąga się naprawdę piękny widok na okolicę. A jest na co popatrzeć, bowiem dookoła Smolenia możemy znaleźć nieprawdopodobną ilość ciekawych skałek i tras spacerowych.
Miejscem uwielbianym przez wspinaczy jest Park Jurajski przy drodze na Złożeniec, za to narciarzy zainteresuje wyciąg na Sikorowej Skale.
Najciekawsza jest jednak dolina biegnąca w stronę Bydlina, którą można przespacerować się m.in. na Zegarowe Skały, bardzo ciekawe Grodzisko Pańskie czy stanowisko archeologiczne przy Jaskini Biśnik, gdzie odnaleziono jedne z najstarszych artefaktów związanych z ludźmi pierwotnymi w Polsce.
11. Szlak Orlich Gniazd
Szlak Orlich Gniazd to trasa turystyczna o długości ponad 160 km, łącząca Kraków z Częstochową oraz większością najciekawszych miejsc na Jurze, ze szczególnym uwzględnieniem ruin zamków. Szlak przechodzi więc m.in. przez Rudno, Olkusz, Rabsztyn, Podzamcze, Bobolice, Mirów czy Olsztyn.
Jest to dobrze oznakowany szlak pieszy i rowerowy, stanowiący ciekawą opcję zwiedzania Jury dla aktywnych. Po drodze znajdziemy wiele wygodnych miejsc noclegowych i restauracji, toteż pokonanie całego szlaku na raz w ciągu kilku dni nie stanowi żadnego problemu organizacyjnego.
12. Zamek w Bobolicach
Zamek w Bobolicach – XIV-wieczny zamek, jeden z “Orlich Gniazd”. Do niedawna pozostawał ruiną i dopiero w początkach XXI stulecia prywatni właściciele podjęli się odbudowy według domysłów historyków, ale nie posiadając oryginalnych planów.
Efektem tej odbudowy jest biały zamek z ciemnymi dachami o dość bajkowym wyglądzie, przez niektórych nazywany “Disneylandem”. Na zamku mieści się obecnie hotel i restauracja, a także trasa turystyczna. Bilet wstępu do zamku uprawnia również do spaceru po tzw. Bobolickich Błoniach, którymi można dojść do położonych ok. kilometr na zachód ruin zamku w Mirowie.
13. Zamek w Olsztynie
Zamek Olsztyn – Tak, na Jurze mają nie tylko pustynie i jaskinie, ale nawet swój własny Olsztyn. Położony kilka kilometrów na wschód od Częstochowy Olsztyn znany jest przede wszystkim z ruin średniowiecznego zamku.
Zamek w Olsztynie wyróżnia się na tle innych Orlich Gniazd położeniem na bardzo masywnym wzgórzu, przez co ruiny sprawiają wyjątkowo imponujące wrażenie. Z samego zamku zachowały się jedynie dwie baszty i fragmenty murów, które można zwiedzać za drobną opłatą.
Ciekawostką jest fakt, że w jednej z jaskiń, służącej jako zamkowa spiżarnia, odkryto niedawno przedmioty z epoki kamienia łupanego.
14. Zamek Tenczyn w Rudnie
Dawny zamek Tęczyńskich jest nieco starszy niż system Orlich Gniazd, jednak za panowania Kazimierza Wielkiego został do niego włączony.
Ruiny zamku wznoszą się na wygasłym wulkanie w pobliżu wsi Rudno, nieopodal autostrady A4. Według miejscowych legend na zamku straszy duch wiarołomnej żony jednego z właścicieli zamku, zamurowanej żywcem w jego murach. Ruiny są udostępnione do zwiedzania za niewielką opłatą.
Do zamku można dojechać od strony wsi – przy parkingu znajduje się ciekawe Muzeum Agatów – lub dojść spacerem przez las od parkingu przy ul. Zamkowej, gdzie można odwiedzić także mini ZOO.
Warto również wspomnieć, że w pobliskim Tenczynku funkcjonuje Browar Tenczynek, w którym działa sklepik ze świeżo uwarzonym piwem oraz organizowane są wycieczki z przewodnikiem po browarze.
15. Żarki
Żarki to urokliwa miejscowość, położona na trasie Szlaku Orlich Gniazd. Żarki warto odwiedzić głównie ze względu na ciekawą ofertę muzealną, pozwalającą poszerzyć spojrzenie na Jurę Krakowsko-Częstochowską. Najbardziej znanym jest nowoczesne i interaktywne Muzeum Dawnych Rzemiosł w Starym Młynie, będące ciekawą propozycją zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci.
Innym interesującym miejscem dla całej rodziny jest Wehikuł Czasu na Jurajskim Szlaku, gdzie dzięki dopracowanej rekonstrukcji można na własnej skórze poczuć ducha dawnych epok.
Warto poświęcić również chwilę na obejrzenie Wystawy Skamieniałości Jurajskich, zlokalizowaną obok Sanktuarium Matki Bożej Leśniowskiej. Miłośnikom drobnego handlu przypadnie z kolei do gustu targowisko, które odbywa się pośród zabytkowych żareckich stodół.
admin
