Lista światowego dziedzictwa UNESCO to wyróżnienie, które nadawane jest obiektom o wyjątkowym znaczeniu historycznym, przyrodniczym i kulturowym. Wpisane są na nią zabytki architektoniczne i miejsca o ogromnych walorach krajobrazowych, które świadczą o narodowym dziedzictwie. Ich zwiedzanie dostarcza wielu wrażeń, a także pozwala zrozumieć wpływ warunków przyrodniczych na historię i kulturę Polski.
1. Stare Miasto w Warszawie
Stare Miasto w Warszawie to najważniejsza, historyczna część polskiej stolicy, której początki sięgają XIII wieku. Obszar ten stanowi połączenie wielkomiejskiego charakteru z piękną, zabytkową architekturą. Na terenie warszawskiego Starego Miasta znajdują restauracje, kawiarnie, sklepiki z pamiątkami i tętniące życiem kluby nocne. Do najważniejszych atrakcji Starego Miasta w Warszawie zaliczyć można:
– Rynek Starego Miasta – zabytkowy plac otoczony starymi kamienicami i klimatycznymi uliczkami, najważniejsza część kulturowa całej polskiej stolicy.
– Zamek Królewski – wybudowany jako siedziba książąt mazowieckich, obecnie pełni funkcję reprezentacyjną. W środku znajduje się muzeum z bogatą kolekcją dotyczącą historii Warszawy.
– Barbakan – szesnastowieczny, renesansowy Barbakan, w którym umieszczono część ekspozycji Muzeum Warszawskiego.
2. Stare Miasto w Krakowie
Stare Miasto to najstarsza część Krakowa, dziś chętnie odwiedzana przez turystów. Została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1978 roku wraz z krakowskim Wawelem oraz dwoma dzielnicami – Stradomiem i Kazimierzem. Najbardziej rozpoznawalnymi częściami Starówki są Sukiennice (pełniące rolę pawilonu handlowego z rękodziełem i pamiątkami), Kościół Mariacki oraz Brama Floriańska. W obręb krakowskiego Starego Miasta wchodzi również Barbakan, czyli część dawnych fortyfikacji miejskich, które powstały w XV wieku. W gmachu zabytkowego Barbakanu umiejscowiono Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, gdzie można poznać kilkusetletnie dzieje miasta, a dodatkowo odbywają się tu pokazy, prelekcje i festiwale o charakterze historycznym i kulturowym.
3. Stare Miasto w Zamościu
Zamość to prawdziwa perła województwa lubelskiego. Najważniejszą częścią miejscowości jest Stare Miasto – duży plac o regularnym kształcie, który otoczony jest kolorowymi, renesansowymi kamienicami. Co ciekawe, cały plan zamojskiej Starówki zaprojektowała jedna osoba: wybitny włoski architekt Bernardo Morando, którego założeniem było stworzenie „miasta idealnego”.
Podczas zwiedzania Starego Miasta w Zamościu warto zwrócić uwagę nie tylko na zabytkowe fasady budynków, ale również rozkład i rozmieszczenie poszczególnych elementów świeckich i sakralnych. Na Starówce znajdują się kościoły (m.in. barokowy Kościół św. Katarzyny i przepiękny Kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny), dawne budynki użytku publicznego (zakłady, szkoły) oraz manierystyczny Ratusz, który uznawany jest za jeden z najważniejszych symboli Zamościa.
4. Królewskie Kopalnie Soli – Wieliczka i Bochnia
W województwie małopolskim ulokowane są dwie Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni. Obie powstały w XIII wieku i wchodziły w skład tzw. żup krakowskich, które zajmowały się wydobyciem, przetwórstwem i sprzedażą soli.
Kopalnia Soli w Wieliczce została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO UNESCO 1978 roku, a kilka lat później została uznana za jeden z 7 cudów Polski. Każdego roku miejsce to odwiedza ponad milion turystów. Zwiedzający mają okazję przejść 3-kilometrową trasę, obejmującą około 20 podziemnych komór, z których najciekawszą jest znajdująca się 101 metrów pod ziemią Kaplica św. Kingi z solnymi rzeźbami i żyrandolami.
Kopalnia Soli w Bochni to najstarsza kopalnia soli w całej Polsce, jednak na listę UNESCO została wpisana dopiero w 2013 roku. Wydobycie soli odbywało się aż do roku 1990, kiedy to przedsiębiorstwo uznano za nierentowne, a samo kopanie na głębokości ponad 460 metrów – za wyjątkowo niebezpieczne. Obecnie w kopalni w Bochni rozciąga się podziemna trasa turystyczna z licznymi atrakcjami: znajdują się tu nie tylko dawne komory, wyrobiska i korytarze, ale również hotel, sala bankietowa, a nawet… boisko piłkarskie.
5. Puszcza Białowieska
Puszcza Białowieska, ogromny, dziki obszar o powierzchni 1500 kilometrów kwadratowych, położona jest na pograniczu Polski i Białorusi. Objęta została ochroną wielu instytucji: częściowo stanowi tereny Białowieskiego Parku Narodowego, chroniona jest przez organizację BirdLife International jako ważna ostoja rzadkich gatunków ptaków, a także – od 1979 roku – znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Rozległe tereny Puszczy Białowieskiej są niezwykle zróżnicowane pod względem biologicznym i krajobrazowym. Rośnie tu ponad 1020 gatunków roślin naczyniowych, około 4000 gatunków grzybów i 400 gatunków porostów. Szacuje się, że występuje tu około 12 tysięcy gatunków zwierząt, co sprawia, że to najbardziej zróżnicowany biologicznie obszar w całej Polsce.
Najbardziej endemiczne i ciekawe części Puszczy zostały przekształcone w Białowieski Park Narodowy. Równocześnie to teren najchętniej odwiedzany przez turystów: znajduje się tu wiele tras pieszych i rowerowych, rezerwaty i ścieżki edukacyjne, a także największa atrakcja puszczy – Rezerwat Pokazowy Żubrów.
6. Zespół Staromiejski w Toruniu
W 1997 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO został wpisany średniowieczny Zespół Staromiejski w Toruniu, który obejmuje obszar Starego i Nowego Miasta oraz monumentalny zamek krzyżacki. Łącznie znajduje się tu około 150 różnych budynków i obiektów, które uznane zostały za zabytki historyczne o ważnych walorach architektonicznych i kulturowych. Na terenie Zespołu Staromiejskiego podziwiać można wąskie, klimatyczne uliczki z kolorowymi kamienicami, wspaniałe kościoły gotyckie (m.in. ceglana Katedra św. Janów Chrzciciela i Ewangelisty) oraz Stary Rynek, czyli główny plac handlowy i reprezentacyjny całego Torunia.
Podczas zwiedzania Starego Miasta warto wybrać się do pobliskiego zamku krzyżackiego, który jest najstarszą krzyżacką twierdzą na ziemi chełmińskiej: jego budowę rozpoczęto już około 1250 roku. Choć dziś zachowały się jedynie ruiny monumentalnej budowli, są one zabezpieczone i udostępnione do zwiedzania. Na terenie kompleksu odbywają się festiwale, pikniki, koncerty i pokazy historyczne, a turyści mogą także odwiedzić stałą ekspozycję muzealną.
7. Auschwitz-Birkenau
Jednym z najważniejszych zabytków w skali całej Polski jest kompleks Auschwitz-Birkenau (Oświęcim-Brzezinka) z zachowanymi pozostałościami po nazistowskich obozach koncentracyjnych. Miejsce to, choć jest pełne bólu i śmierci, świadczy równocześnie o ogromnej tragedii, jest dokumentem na istnienie zbrodni nazistowskich w czasie II wojny światowej, a także daje mocny przekaz i naukę dla całej ludzkości. W 1979 roku cały kompleks został – jako jedyny wśród wszystkich obozów zagłady – wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
8. Zamek w Malborku
Zamek krzyżacki w Malborku to ogromna warownia, której budowa rozpoczęła się pod koniec XIII wieku. Jest to największy gotycki kompleks zamkowy na całym świecie: cała powierzchnia twierdzy zajmuje aż 21 hektarów!
Zamkowe mury zajmuje kolekcja muzealiów, która udostępniona jest dla zwiedzających. Można tu obejrzeć m.in. ceramikę, płyty kaflowe, rzeźby i obrazy, militaria (zbroje, broń), dokumenty, meble i zabytki techniczne. Na wyróżnienie zasługuje wspaniała kolekcja bursztynów, biżuterii, ozdób i metali szlachetnych. Miłośnicy dawnych dziejów mogą obejrzeć kolekcję eksponatów archeologicznych, która obejmuje aż 11 000 przedmiotów.
Na terenie Malborka organizowanych jest wiele cyklicznych wydarzeń, w których biorą udział mieszkańcy okolic i turyści. Odbywają się tu m.in. Jarmark Świętego Jana, rekonstrukcja historyczna Oblężenie Malborka, a także koncerty, wystawy i festiwale artystyczne.
9. Kalwaria Zebrzydowska
Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1999 roku. Kompleks znajduje się na zboczach góry Żar i obejmują bazylikę, budynek klasztoru oraz aż 42 siedemnastowieczne kapliczki, ustawione na 5-kilometrowej trasie.
Kalwaria Zebrzydowska to jeden z najważniejszych polskich ośrodków pielgrzymkowych. Co roku miejsce to odwiedza około 1.5 miliona pielgrzymów oraz turystów z Polski i całej Europy.
10. Hala Stulecia we Wrocławiu
Hala Stulecia to jedna z najbardziej charakterystycznych budowli Wrocławia, która położona jest w Parku Szczytnickim. Powstała w latach 1911-1913 dzięki projektowi architekta Maxa Berga i jest przedstawicielem stylu ekspresjonistycznego, nawiązującego do secesji i modernizmu. W Hali Stulecia odbywają się różne wydarzenia kulturowe: koncerty, festiwae i wystawy.
Budynek chętnie odwiedzany jest przez turystów. W gmachu znajduje się multimedialna wystawa, która poświęcona jest dziejom hali. Dookoła Hali umiejscowionych jest wiele atrakcji: Ogród Zoologiczny i Ogród Japoński, wspaniała, podświetlana fontanna w Parku Szczytnickim oraz Pawilon Czterech Kopuł to tylko niektóre z miejsc wartych odwiedzenia w tej części Wrocławia.
11. Park Mużawkowski
Park Mużawkowski obejmuje obszar ponad 700 hektarów na pograniczu Polski i Niemiec. Jego polska część znajduje się w okolicach miejscowości Żary w województwie lubuskim. Ogromny park, utrzymany w stylu angielskim, został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2004 roku w celu ochrony kultury i spuścizny Łużyc Górnych.
Turyści w Parku Mużakowskim mogą odwiedzić pozostałości po parku książęcym w Zatoniu i Międzynarodową Wystawę Budownictwa, a także przemierzyć niezliczone kilometry tras pieszych i rowerowych. Na najmłodszych czekają liczne atrakcje, takie jak kolejka wąskotorowa, Park Dinozaurów, Labirynt Przygód i Park Miniatur.
12. Kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworze
Dolny Śląsk słynie z niesamowitej architektury, którą podziwiać można na każdym kroku. Znajdują się tu monumentalne, średniowieczne warownie, siedemnastowieczne twierdze, gotyckie świątynie i pozostałości po zabudowaniach niemieckich z II wojny światowej. Jednak niewiele osób wie, że w Świdnicy i Jaworze – dwóch dolnośląskich miejscowościach – położone są dwa niezwykłe Kościoły Pokoju. Powstały one (wraz z nieistniejącym już kościołem w Głogowie) w połowie XVII wieku i stanowią doskonały przykład architektury szachulcowej.
13. Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim rejonie Karpat
W 2013 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO wpisano zespół drewnianych cerkwi, które położone są na pograniczu polsko-ukraińskim w obrębie Karpat. Łącznie spis zawierał aż 16 obiektów, w tym 8 znajduje się na terytorium Polski w obrębie dwóch województw: małopolskiego i podkarpackiego. Budowane były przez przedstawicieli różnych karpackich kultur m.in. przez Bojków i Łemków, a najstarsze z nich pochodzą z początków XVII wieku.
14. Kościoły w południowej Małopolsce
Kościoły południowej Małopolski to zespół drewnianych świątyń, wpisany na listę UNESCO w 2003 roku. Co ciekawe, świątynie nie są utrzymane w jednym stylu: możemy tu zaobserwować budowle gotyckie, barokowe i renesansowe, a nawet modernistyczne. Choć na liście światowego dziedzictwa znalazło się 6 obiektów (kościoły w Haczowie, Dębnie, Lipnicy Murowanej, Blizne, Binarowej i Sękowej), to samych kościołów w tym rejonie jest znacznie więcej. Kompleks drewnianych świątyń uznawany jest za drugi najstarszy zespół tego typu na całym świecie – najstarsze budowle pochodzą z XIV wieku (np. kościół w Haczowie, który wybudowany został w 1388 roku i zachował się w dobrym stanie do dzisiaj).
15. Kopalnia w Tarnowskich Górach
W 2017 roku na listę UNESCO został wpisany kompleks kopalni w Tarnowskich Górach, który obejmuje 28 różnych obiektów o wyjątkowym znaczeniu historycznym. Najstarsze części zespołu przemysłowego pochodzą z XVIII wieku: w kopalniach wydobywano wówczas rudy ołowiu, cynku i srebra.
Najczęściej odwiedzaną przez turystów częścią kompleksu jest Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach. Znajduje się tu podziemna trasa turystyczna o długości ponad 1700 metrów, która umiejscowiona została na głębokości 40 metrów. W komorach ustawiono zabytkowe sprzęty, które przed laty pozwalały na eksplorowanie kolejnych części kopalni. Na zewnątrz znajduje się dodatkowo Skansen Maszyn Parowych, obejmująca 25 eksponatów związanych ze śląskim górnictwem.
16. Kopalnia w Krzemionkach Opatowskich
Kopalnia w Krzemionkach Opatowskich (województwo świętokrzyskie) to zespół dawnych wyrobisk kopalnianych, które powstały prawdopodobnie około 3900 roku p.n.e. W czasach neolitycznych były intensywnie eksploatowane, a pozyskiwany stąd krzemień pasiasty służył do wytwarzania prostych narzędzi, ozdób i przedmiotów codziennego użytku.
Obecnie obszar został zabezpieczony poprzez utworzenie parku archeologicznego. Turyści mogą się do niego dostać niebieskim szlakiem, który rozciąga się pomiędzy Pętkowicami i Łysą Górą, a następnie przejść podziemną trasę o długości 465 metrów.
17. Lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym
Jednym z dwóch regionów, które wpisane zostały na listę światowego dziedzictwa UNESCO ze względu na niezwykłe walory przyrodnicze i krajobrazowe są lasy bukowe znajdujące się na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Lasy te są przykładem tzw. roślinności naturalnej, czyli występującej na danym terenie jeszcze przed ekspansją i zmianami, do których doprowadziła działalność człowieka. Charakteryzują się dziewiczym, dzikim charakterem, dużym zagęszczeniem, a także mnogością endemicznych gatunków, które od zarania dziejów występowały w danym regionie.
Karpackie lasy bukowe położone są w obrębie Bieszczadzkiego Parku Narodowego – miejsca niezwykle atrakcyjnego turystycznie, który przyciąga miłośników pieszych wędrówek, górskich wypraw i obcowania z naturą. Na ogromnym terenie niemal 300 kilometrów kwadratowych ustanowiono wiele rezerwatów, a także wytyczono wiele szlaków, po których mogą poruszać się turyści.
admin
