Karkonosze są najwyższym pasmem górskim Sudetów a także, co oczywiste, popularnym celem wakacyjnym. Nie ma się co dziwić, ponieważ zarówno miłośnicy gór, różnych sportów, wędrówek pieszych jak i relaksu czy ciekawych miejsc historycznych mogą znaleźć tu coś dla siebie. Góry rozciągające się od Przełęczy Szklarskiej do Przełęczy Lubawskiej słyną bowiem z malowniczych widoków i świetnych tras pieszych, rowerowych oraz narciarskich, ale także mnogości tajemniczych zabytków, będących świadkami ciekawej historii tych ziem. Najciekawsze z nich postanowiliśmy zebrać dla Was w tym wpisie – pamiętajcie jednak, że wartych odwiedzenia miejsc jest w Karkonoszach o wiele, wiele więcej!
1. Gigantei – Karkonoski Park Ducha Gór
Nie wchodzi się do czyjegoś domu, nie witając się najpierw z gospodarzem. A że w Karkonoszach gospodarzem jest Duch Gór, zwany też Liczyrzepą, to jadąc w te strony warto nieco się z nim zapoznać. Można to uczynić w Karkonoskim Parku Ducha Gór Gigantei w Pakoszowie, niedaleko Szklarskiej Poręby i Karpacza. Jest to park rozrywki mocno nastawiony na edukację poprzez zabawę. Na odwiedzających czeka spora dawka wiedzy na temat Karkonoszy, miejscowej flory i fauny, gór i szlaków, działań Karkonoskiego Parku Narodowego, ale także karkonoskich legend i folkloru. Całość odbywa się w formie rozrywki, atrakcyjnej zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Warto dodać, że z Parku rozciąga się wspaniały widok na całe pasmo Karkonoszy.
2. Karpacz
Karpacz to nie tylko świetna baza wypadowa do wędrówek po Karkonoszach, ale i niezmiernie ciekawa miejscowość. To tu, przy szlaku na Śnieżkę, znajduje się Kościół Górski Naszego Zbawiciela, znany lepiej jako Świątynia Wang. Ten nietypowy jak na Polskę drewniany obiekt sakralny został przeniesiony w XIX wieku w całości z norweskiej miejscowości Vang. Znaną ciekawostką jest także tzw. „Anomalia Grawitacyjna” na ulicy Strażackiej, gdzie wskutek złudzenia optycznego wydaje się, że położone przedmioty staczają się pod górę. Inne fascynujące miejsce znajduje się przy ul. Obrońców Pokoju, gdzie można podziwiać nietypowe odsłonięcie geologiczne, tzw. hornfelsy. W Karpaczu znajduje się ponadto kilka oryginalnych muzeów, jak np. interaktywne muzeum „Karkonoskie Tajemnice”, Muzeum Budowli z Klocków Lego czy Muzeum Konsol Gier Video.
3. Muzeum Kargula i Pawlaka
Punkt obowiązkowy dla miłośników polskiej trylogii komediowej wszechczasów: „Sami Swoi”, „Nia ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”. W Domu Płócienników przy Placu Wolności w Lubomierzu, który zresztą kilkukrotnie pojawia się w filmie, swoją siedzibę ma wyjątkowe Muzeum Kargula i Pawlaka. W Muzeum można zobaczyć szeroką kolekcję pamiątek związanych z filmem i użytych w nim rekwizytów – m.in. kultowy karabin, „z którego zamek wylata”, czy fragment płota, przy którym kłócili się główni bohaterowie. Ciekawostką jest również taśma z pierwszą kopią filmu „Sami Swoi”. Muzeum czynne jest codziennie od 10:00 do 16:00.
4. Przełęcz Okraj
Jedno z nielicznych miejsc w Polsce, gdzie każdy może wyjechać samochodem na wysokość ponad 1000 m n.p.m. Droga wojewódzka nr 368 poza byciem jedną z najwyżej położonych w naszym kraju, charakteryzuje się również wyjątkowo ciekawym przebiegiem i widokami. Przez Przełęcz Okraj przebiega granica polsko-czeska i wciąż można znaleźć tam pozostałości po przejściu granicznym, a także polskie i czeskie schroniska turystyczne. Na Przełęczy spotyka się również sporo szlaków turystycznych, w tym Droga Przyjaźni Polsko-Czeskiej (szlak czerwony), niebieski na Śnieżkę czy żółty do Schroniska Czartak. Na Przełęcz Okraj można także wejść pieszo, np. szlakiem niebieskim, żółtym lub zielonym z Kowar.
5. Rowerowe Olbrzymy
Pasmo Rowerowe Olbrzymy to unikatowy na skalę polską kompleks tras dla rowerzystów górskich. Pasmo obejmuje łącznie ponad 70 km ścieżek MTB w gminach Jelenia Góra, Piechowice i Podgórzyn. Trasy układają się w dwie główne pętle (Piechowice i Przesieka), przy których funkcjonuje dodatkowo sieć dróg łącznikowych. Odcinki oznaczane są imionami słowiańskich bóstw. Rowerowe Olbrzymy to dobre miejsce nie tylko dla wytrawnych kolarzy górskich, ale również osób początkujących, pragnących spróbować swoich sił w tym ciekawym sporcie. Pamiętajmy jednak że niezależnie od doświadczenia, wyjazd na trasę MTB wymaga przygotowania kondycyjnego oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa, w tym bezwzględnego nakazu jazdy w kasku.
6. Szklarska Poręba
Szklarska Poręba to wyjątkowo urocze i interesujące miasteczko. Druga, obok Karpacza, miejscowość przychodząca na myśl na dźwięk słowa „Karkonosze”. W miejscowości spotykają się jedne z najważniejszych karkonoskich szlaków turystycznych, m.in. czerwony Główny Szlak Sudecki, niebieski na Halę Izerską czy żółty na Śnieżne Kotły. W obrębie miasteczka znajduje się także jeden z najpiękniejszych punktów widokowych Karkonoszy, tzw. Złoty Widok. Zaledwie kilka minut spacerem od Złotego Widoku zlokalizowany jest z kolei tzw. „Chybotek” – kilkutonowy głaz ułożony tak, że z łatwością można nim poruszyć – a także malowniczy Wodospad Szklarki. W Szklarskiej Porębie znajduje się także znana ciekawostka drogowa – tzw. zakręt śmierci, będący jednym z najostrzejszych i najniebezpieczniejszych zakrętów na drogach górskich w Polsce.
7. Szrenica
Szrenica to drugi najwyższy szczyt Karkonoszy, popularny ze względu na zapierające dech w piersiach widoki oraz kolej krzesełkową ze Szklarskiej Poręby. Wierzchołek Szrenicy leży w obrębie głównego grzbietu Karkonoszy i wznosi się na wysokość 1362 m n.p.m. Przez szczyt przechodzi Główny Szlak Sudecki oraz zielony szlak z Jakuszyc do Pielgrzym, a ponadto czarny szlak łącznikowy i żółty szlak po stronie czeskiej. Na szczycie Szrenicy oraz na położonej nieco niżej Hali Szrenickiej funkcjonują schroniska górskie. Na górę można także wyjechać kolejką krzesełkową „Szrenica” z Szklarskiej Poręby.
8. Sztolnia Kopalni Uranu Podgórze
Kopalnia „Podgórze” w Kowarach to unikatowy na skalę ogólnopolską zabytek technologiczny. W latach 50′ ubiegłego stulecia wydobywano tu rudy uranu. Współcześnie kopalnia pełni rolę niezwykle interesującej atrakcji turystycznej. Trasa turystyczna ma ok. 1600 metrów długości. Zwiedzanie odbywa się z przewodnikiem, objaśniającym szczegóły historii kopalni i górnictwa w Kowarach. Grupy z przewodnikiem wchodzą co pół godziny. Każdy odwiedzający otrzymuje lampkę górniczą, ponieważ trasa nie jest oświetlona. Warto również pamiętać o zabraniu ciepłych ubrań, ponieważ na dole panuje temperatura 8 stopni Celsjusza. Dla bardziej wymagających gości przygotowano także trasę ekstremalną i specjalną trasę dla nurków.
9. Śnieżka
Śnieżka czyli najwyższy szczyt Karkonoszy i całych Sudetów, a przy okazji najwybitniejszy szczyt w Polsce. Wznosząca się na 1602 m n.p.m. Śnieżka należy, oczywiście, do Korony Gór Polski oraz, jako najwyższy szczyt Republiki Czeskiej, do Korony Europy. Na szczyt można dojść szlakiem czerwonym (tzw. Drogą Przyjaźni Polsko-Czeskiej) z Przełęczy Okraj, niebieskim lub czarnym z Karpacza. Na górze, po polskiej stronie granicy znajduje się XVII-wieczna Kaplica św. Wawrzyńca, ufundowana przez hrabiego Christofa Leopolda von Schaffgotscha. Obok stoi ciekawy budynek w kształcie trzech połączonych dysków, mieszczący restaurację i Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne im. Tadeusza Hołdysa. Po stronie czeskiej znajduje się z kolei budynek poczty, stojący na miejscu dawnego schroniska górskiego.
10. Śnieżne Kotły
Śnieżne Kotły są kolejnym interesującym miejscem w górach, do którego można dotrzeć szlakiem ze Szklarskiej Poręby. Są to dwa charakterystyczne wgłębienia (tzw. cyrki) polodowcowe, położone pomiędzy Łabskim Szczytem a Wielkim Szyszakiem. Ściany Małego Śnieżnego Kotła wznoszą się na wysokość ok. 100 metrów, a Wielkiego Śnieżnego Kotła nawet na 150 metrów. Górną Krawędzią Kotłów prowadzi Główny Szlak Sudecki, zaś po ich dnie przebiega szlak zielony do Przełęczy Karkonoskiej. Z wierzchołka roztacza się szeroki widok na Karkonosze, Rudawy Janowickie, Góry Kaczawskie i Izerskie, a przy dobrych warunkach widać nawet Ślężę.
11. Wieża Mieszkalna w Siedlęcinie
Wieża księcia Henryka I Jaworskiego w Siedlęcinie to wyjątkowy zabytek i prawdziwa perła architektury średniowiecznej. Jest to również najlepiej zachowana średniowieczna wieża obronno-mieszkalna w Polsce. Budowla powstała w drugiej dekadzie XIV wieku jako budynek mieszkalny dla władcy. Wieża od kilkunastu lat jest udostępniona do zwiedzania za niewielką opłatą. Największą atrakcję wieży stanowią malowidła ścienne, będące najstarszymi w Polsce dziełami o tematyce niereligijnej. Spora część malowideł obrazuje sceny z legend arturiańskich, a wśród nich znajdują się jedyne na świecie freski przedstawiające historię rycerza Okrągłego Stołu, sir Lancelota, zachowane do czasów współczesnych w tym samym miejscu, w którym zostały wykonane, bez przenoszenia.
12. Wodospad Kamieńczyka
Wodospad Kamieńczyka to prawdopodobnie najpiękniejszy karkonoski wodospad, doskonale znany miłośnikom filmów z serii „Opowieści z Narnii”. To właśnie tu nakręcono bowiem kilka scen filmu „Opowieści z Narnii: Książę Kaspian”. Sam wodospad spada z wysokości 27 metrów do otoczonego skalnymi ścianami Wąwozu Kamieńczyka, tworząc niezwykle malowniczą scenerię. Wodospad składa się z trzech kaskad, pod środkową zlokalizowana jest niewielka jaskinia nazywana Złotą Jamą. Przy Wodospadzie Kamieńczyka funkcjonuje także schronisko „Kamieńczyk” i szałas turystyczny, tzw. „Sielanka”. Wejście do Wąwozu Kamieńczyka jest biletowane, a turyści na wstępie otrzymują kask ochronny.
13. Zamek Bolków
Zamek Bolków to malowniczo położony na wzgórzu nad Bolkowem średniowieczny zamek jest jedną z ciekawszych śląskich warowni. Zamek pochodzi z XIII wieku i został zbudowany przez księcia legnickiego Bolesława II Rogatkę. Obecnie na zamku działa muzeum, prezentujące bogatą kolekcję eksponatów poświęconych historii tych okolic, ze szczególnym uwzględnieniem architektury obronnej. Przy zamku funkcjonuje także Bractwo Rycerskie, a w warowni organizowane są różne imprezy i festiwale mediewistyczne, a także ceniony festiwal muzyczny Castle Party.
14. Zamek Chojnik
Ruiny zamku Chojnik, usytuowane na wysokim wzniesieniu nieopodal Sobieszowa, to niezwykle malownicza i tajemnicza budowla. Zamek wznosi się na szczycie góry Chojnik (627 m n.p.m.), a u jego stóp rozciąga się 150-metrowej głębokości przepaść, opadająca do Piekielnej Doliny. Zamek został zbudowany w połowie XIV wieku. Dotarcie na zamek wiąże się z koniecznością dłuższej lub krótszej wędrówki, przy czym najkrótsze dojścia prowadzi z parkingu w Sobieszowie, nieopodal Dyrekcji Karkonoskiego Parku Narodowego. Idąc od tej strony mijamy m.in. ciekawe głazowisko i tzw. Źródełko Kunegundy, natomiast wybierając drogę z Podgórzyna Dolnego przejdziemy przez najbardziej znany punkt widokowy na zamek. Na górze Chojnik spotykają się trzy szlaki turystyczne – żółty, czerwony oraz zielony. Sam zamek jest dostępny do zwiedzania za niewielką opłatą, a na turystów czekają m.in. ciekawe plansze dydaktyczne, mury obronne i widokowa wieża zamkowa.
15. Zamek Czocha
Zamek Czocha położony we wsi Sucha nad Zalewem Leśniańskim to zdecydowanie jedna z najbardziej tajemniczych budowli w Polsce. Zamek został zbudowany w XIII w. z polecenia króla Czech Wacława I, jednak dopiero wielokrotne przebudowy w późniejszych epokach nadały mu niepowtarzalnego charakteru. Obecnie w zamku mieści się hotel, centrum konferencyjne i SPA, a ponadto spora część jest udostępniona do zwiedzania. Na trasie turystycznej znajduje się m.in. imponująca biblioteka, potężny skarbiec czy liczne, owiane legendami, komnaty mieszkalne i reprezentacyjne. W pomieszczeniach eksponowane są wystawy przedmiotów związanych z historią zamku oraz znalezionych w czasie licznych prac archeologicznych w okolicy. Zamek Czocha, z racji swojego niemal bajkowego wyglądu, jest uwielbiany przez fotografów i pary organizujące sesje ślubne, zaś miłośnicy Harry’ego Pottera określają go jako „polski Hogwarth”.
16. Huta Szkła Julia
W Piechowicach znajduje się z kolei najstarsza Huta Szkła Julia. Dziś można ją zwiedzać i zgłębić tajniki rzemiosła, dzięki któremu powstawało przez lata szkło kryształowe. Ciekawostką jest, że w hucie szkło tego rodzaju wytwarza się za pomocą tych samych metod od stu pięćdziesięciu lat. Przy tworzeniu szkła pracują tutaj artyści z wieloletnim doświadczeniem.
Ciekawostki o Karkonoszach
- W czasach średniowiecznych Karkonosze przyciągały Walonów, czyli naród romański, który właśnie tutaj szukał szmaragdów i szafirów. To oni odpowiadali na powstanie na tych terenach pierwszych hut szkła, a także za powstanie licznych legend, które przetrwały do dzisiejszych czasów.
- Ze względu na bardzo urozmaicony krajobraz Karkonosze często nazywane są polskimi Alpami. Znajduje się tutaj ponad sto pięćdziesiąt różnych formacji skalnych, z których niektóre osiągają nawet ponad dwadzieścia metrów wysokości.
- Jedną z popularniejszych skał w Karkonoszach jest Słonecznik, czyli bardzo spękana skała, która składa się z kilku elementów. Jej pierwszy filar przypomina postać ludzką. Skały nazywane są również Diabelskim Kamieniem, co odnosi się do legendy o rozgniewanym diable, który rozrzucił wielkie kamienie w tym miejscu.