Śnieżka – szczyt górski o wysokości 1602 m n.p.m., położony w Sudetach, w paśmie górskim Karkonosze. Przebiega tędy granica polsko-czeska. Góra zbudowana jest z hornfelsu, skały metamorficznej odpornej na wietrzenie. Znajduje się na styku trzech miejscowości – po stronie polskiej – Karpacz, natomiast po stronie czeskiej Malá Úpa i Pec pod Sněžkou. Śnieżka położona jest ponadto na terenie polskiego i czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego.
1. Śnieżka jest najwyższym szczytem Karkonoszy, jak i w ogóle Sudetów. Stanowi również najwyższe wzniesienie Republiki Czeskiej. Ponadto jest najwyżej położonym punktem województwa dolnośląskiego oraz Śląska.
2. Określenie prawidłowej wysokości Śnieżki nastręcza pewnych problemów. Oficjalna wartość podawana na mapach wynosi 1602 m n.p.m. i pochodzi z pomiarów triangulacyjnych z lat 30. XX w. Nie zostały one jednak dokonane w najwyższym punkcie, tylko w punkcie dogodnym do przeprowadzenia takich obliczeń. Pracownicy z Czeskiego Urzędu Geodezji i Katastru przeprowadzili pomiary laserowe, według których wysokość Śnieżki po polskiej stronie wynosi 1603,296 m n.p.m. a po stronie czeskiej o 10 cm mniej.
3. Szczyt ten określa się mianem najwybitniejszego w Polsce i w Czechach. Jego minimalna deniwelacja względna wynosi 1203 m, co odzwierciedla, jak bardzo wyróżnia się on ze swojego otoczenia. Inaczej ujmując, taką odległość należy pokonać ze szczytu, by móc zejść na inny położony wyżej teren.
4. Na Śnieżce występują specyficzne warunki klimatyczne. Do szczególnie charakterystycznych cech należą silne wiatry wiejące z prędkością 50-80 m/s (180-290 km/h), gwałtowne zmiany ciśnień, częste mgły, a także występowanie zjawiska określanego ogniami św. Elma (drobne wyładowania elektryczne występujące w szczególności na krawędziach przedmiotów takich jak maszty, anteny, skały, które poprzedza nadejście burzy).
5. Przy dobrych warunkach atmosferycznych widoczność ze szczytu wynosi ponad 200 km. Można więc dojrzeć m. in. Pragę, Wrocław, Góry Kaczawskie, Góry Wałbrzyskie, Góry Izerskie, Rudawy Janowickie, Góry Stołowe czy też Masyw Śnieżnika. W 2020 r. ze szczytu Śnieżki, w warunkach mirażu inwersyjnego dokonano pierwszej udokumentowanej obserwacji Alp z terenu Polski.
6. Nazwa Śnieżka pochodzi z XIX w. od przymiotnika ‘śnieżna’ czyli ‘pokryta śniegiem. W Polsce jest oficjalnie używana od 1949 r.
7. W przeszłości przez szczyt przebiegały granice różnych państw. Podczas zaborów była to granica prusko-austriacka a następnie prusko-austro-węgierska, w XX-leciu międzywojennym niemiecko-czechosłowacka, a po II wojnie światowej polsko-czechosłowacka i polsko-czesko-słowacka. Granica polsko-czeska przebiega tędy dopiero od 1993 r.
8. Przez Śnieżkę przebiega czerwony szlak turystyczny Droga Przyjaźni Polsko-Czeskiej, którego łączna długość wynosi 27,7 km. Z Karpacza wychodzi kilka pieszych znakowanych szlaków turystycznych, którymi można zawędrować na szczyt. Do wyboru są szlaki niebieski, zielony, czarny lub czerwony. Możliwe są również wejścia od strony czeskiej.
9. Najstarszą budowlą znajdującą się na szczycie jest kaplica św. Wawrzyńca. Jej budowa rozpoczęła się w 1665 r., a poświęcona została 10 sierpnia 1681 r. Ufundowała ją rodzina Schaffgotsch, do której należały okoliczne ziemie, by podkreślić swoje prawa do nich po tym, jak na pewien czas utracili majątek na rzecz czeskiej rodziny szlacheckiej Czernin. Na nabożeństwa do kaplicy przybywali nie tylko turyści, ale również przebywający w uzdrowisku kuracjusze oraz pielgrzymi. Przez pewien czas budowla spełniała również funkcję schroniska. Obecnie msza św. odprawiana jest tu raz w roku, w dzień wspomnienia św. Wawrzyńca czyli 10 sierpnia.
10. Na Śnieżce istniało niegdyś schronisko. Pierwszy, drewniany obiekt powstał w 1850 r., jednak przetrwał tylko 7 lat, gdyż strawił go pożar. To samo stało się z kolejną budowlą. Więcej szczęścia miało dopiero trzecie schronisko o nazwie Preussische Baude (Pruska Chata), wybudowane w 1862 r. Rozebrano je dopiero w latach 60. XX w., kiedy teren ten należał już do Polski. Po obecnej czeskiej stronie również istniało schronisko (Böhmische Baude – Czeska Chata), które powstało w 1868 r. i pozostawało na górze do 2005 r.
11. W schronisku Pruska Chata od 1872 r. istniała agencja pocztowa. Przez 37 lat codziennie ze szczytu Śnieżki odbierał pocztę słynny karkonoski listonosz Robert Fleiss. Po obecnej czeskiej stronie punkt pocztowy funkcjonował w latach 1899-1938. Jego działalność przywrócono w 1994 r., a w 2008 r. niewielki kiosk został zastąpiony przez nowy, dwupiętrowy budynek. Jest to obecnie najwyżej położony punkt pocztowy w Czechach.
12. Pierwsze pomiary meteorologiczne na Śnieżce przeprowadzano nieregularnie już od lat 20. XIX w., natomiast pierwsza profesjonalna stacja meteorologiczna powstała w 1900 r. i była wówczas największą inwestycją w Europie. Ostatnich pomiarów dokonano w niej w 1976 r. Obecne obserwatorium powstało w 1974 r. według projektu Witolda Lipińskiego i Waldemara Wawrzyniaka. Kształt budowli przez wielu bywa porównywany do statku kosmicznego lub UFO. Obecnie placówka funkcjonuje pod nazwą Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne im. Tadeusza Hołdysa, a zawiaduje nią IMGW.
13. Pierwszy wyciąg krzesełkowy powstał w 1949 r. z miejscowości Pec pod Sněžkou. Funkcjonował on aż do 2012 r. Od 2014 r. zastąpiła go kolejka linowa z czteroosobowymi kabinami. Przepustowość wynosi 250 osób na godzinę, a czas podróży szacowany jest na 15 min. Stacja pośrednia mieści się na szczycie Růžohorky, natomiast stacja górna umiejscowiona jest na Śnieżce na wysokości 1588 m n.p.m.
14. Na południowo-zachodnim stoku Śnieżki można zobaczyć dawną stację pomp wodnych z turbiną Peltona. Powstała w 1912 r. i działała do 1956 r. Zaopatrywała w wodę schroniska na szczycie Śnieżki, a jej wydajność dochodziła do 30 litrów wody na minutę.
15. Ze Śnieżką powiązane są dwie katastrofy lotnicze z czasów II wojny światowej. Pierwsza z nich miała miejsce w 1940 r. z udziałem niemieckiego myśliwca bojowego Focke-Wulf. Nie wiadomo, ile osób wówczas zginęło. Druga katastrofa wydarzyła się w 1945 r., gdy w zbocze uderzył samolot Junkers Ju-52 należący do Luftwaffe. Przewoził on rannych ewakuowanych z Wrocławia. Według różnych danych zginęło wówczas 15 lub 23 żołnierzy. Katastrofę upamiętnia obelisk odsłonięty na cześć ofiar w 2001 r. nieopodal szczytu po czeskiej stronie.
admin
