15 Popularnych Atrakcji w Górach Świętokrzyskich

Znane porzekadło głosi, że Góry Świętokrzyskie są sercu bliskie. Jednocześnie jest wiele osób, wśród których świętokrzyskie pasmo budzi pewne politowanie. W Polsce znajdziemy bowiem wiele wyższych gór z piękniejszymi widokami, których zdobywanie stanowi znacznie większe wyzwanie. Góry Świętokrzyskie na tym tle mogą faktycznie wypadać blado, jednak to nie wysokość stanowi ich główny atut. Znajdziemy tu bowiem bardzo dużo niezwykle ciekawych miejsc, które warto odwiedzić zarówno podróżując samemu, z przyjaciółmi, jak i podczas rodzinnych wycieczek z dziećmi. W tym wpisie przygotowaliśmy listę piętnastu miejsc, które powinny zachęcić Was do odwiedzenia Gór Świętokrzyskich.

1. Bałtowski Kompleks Turystyczny

Kompleks Turystyczny w Bałtowie to znakomite miejsce na rodzinną wycieczkę, łączącą elementy dobrej zabawy z wartościami edukacyjnymi. Jego główną atrkcję stanowi JuraPark wraz z Muzeum Jurajskim, czyli rozbudowany park dinozaurów, w którym nie tylko dzieci mogą poszerzyć swoją wiedzę na temat tych prehistorycznych stworzeń. Kolejnym ciekawym punktem jest Prehistoryczne Oceanarium oraz Zwierzyniec Bałtowski, czyli mini ZOO, w którym można zobaczyć zwierzęta z różnych stron świata. Warto odwiedzić także park miniatur, zawierający makiety 48 zamków i pałaców z całej Polski, czy “Sabatówkę”, czyli nawiązującą do świętokrzyskiego folkloru wioskę czarownic. Dla najmłodszych przygotowano ponadto park rozrywki i atrakcje wodne. W Bałtowie często organizowane są także imprezy okolicznościowe.

2. Gołoborza Świętokrzyskie

Gołoborza to jeden ze znaków rozpoznawczych Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Ludowa nazwa “gołoborze” oznacza po prostu obszar goły od boru, czyli niezalesiony. Geologia precyzuje ów termin podając, że świętokrzyskie gołoborza zbudowane są z brył kambryjskiego piaskowca kwarcytowego, których wiek szacuje się na pół miliarda lat. Gołoborza można podziwiać na stokach pasma Łysogórskiego. W sumie zajmują powierzhcnię kilkudziesięciu hektarów, choć ze względu na naturalne procesy geologiczne liczba ta sukcesywnie, choć prawie niezauważalnie, się zmniejsza. Największe świętokrzyskie gołoborze znajduje się na północnym stoku Łysej Góry i zajmuje prawie 4 hektary powierzchni. Dotarcie do niego wiąże się z krótkim spacerem ze szczytu, natomiast na miejscu przygotowano wygodne barierki, umożliwiające bezpieczne podziwianie tej ciekawostki geologicznej.

3. Jaskinia Raj

Położona niedaleko Chęcin Jaskinia Raj jest jedną z najbardziej znanych polskich jaskiń. Nie ma w tym przypadku, ponieważ można tu podziwiać unikatowe na skalę polską krasowe formy skalne. Jaskinia jest również ważnym stanowiskiem archeologicznym, związanym z badaniem życia neandertalczyków. Z tego powodu przy jaskini funkcjonuje Centrum Neandertalczyka, czyli interaktywna placówka edukacyjna dla całej rodziny. W samej jaskini wytyczono trasę turystyczną, dostępną do zwiedzania w grupach pod opieką przewodnika. Ze względu na konieczność ochrony przyrody dzienna liczba turystów, którzy mogą wejść do jaskinii, jest mocno ograniczona, dlatego warto wcześniej zarezerwować bilet poprzez stronę internetową. Należy również pamiętać o zabraniu ciepłych ubrań, ponieważ temperatura w jaskinii wynosi ok. 9 stopni Celsjusza.

Zwiedzasz okolicę ? Zobacz najlepsze atrakcje w Świetokrzyskim 🗺️

4. Jeleniowski Park Krajobrazowy

Jeleniowski Park Krajobrazowy zlokalizowany jest we wschodniej części Gór Świętokrzyskich. Powstał, aby chronić przyrodę bogato zalesionego Pasma Jeleniowskiego oraz występujące na jego zboczach formacje geologiczne, ze szczególnym uwzględnieniem gołobórz. Występuje tu również kilka stanowisk arcehologicznych, związanych głównie z badaniami nad starożytnym hutnictwem żelaza. Miłośnicy historii XX wieku mogą z kolei zainteresować się wizytą w Izbie Pamięci w Janowicach, urządzoną w domu rodzinnym znanego dowódcy AK majora Jana Piwnika “Ponurego”.

5. Łysica

Najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich, a jednocześnie najniższy szczyt Korony Gór Polski. W kulturze ludowej funkcjonuje również nazwa “Góra Świętej Katarzyny”, natomiast należy pamiętać, aby nie mylić Łysicy z Łysą Górą, która jest zupełnie innym szczytem. Łysica posiada dwa oddalone o kilkaset metrów wierzchołki – wysoką na ok. 614 m n.p.m. Skałę Agaty oraz minimalnie niższy wierzchołek zachodni z pamiątkowym krzyżem. Oba wierzchołki są zalesione, choć można znaleźć tu miejsca z ciekawymi widokami na okolicę. W okolicach szczytu znajdziemy również gołoborza, a także niewielkie torfowisko. Przez szczyt Łysicy przechodzi Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego.

6. Muzeum Minerałów i Skamieniałości

Jednym z najciekawszych świętokrzyskich muzeów jest bez wątpienia Muzeum Minerałów i Skamieniałości w Świętej Katarzynie. Placówka prezentuje kolekcję ponad tysiąca egzemplarzy minerałów, kamieni szlachetnych, meteorytów i skamieniałości. Eksponaty pochodzą z wielu miejsc świata i prezentowane są w pięciu salach ekspozycyjnych. Dla zwiedzających przygotowano ponadto bogate opisy, pozwalające poszerzyć wiedzę na temat oglądanych okazów. Przy muzeum funkcjonuje pracownia jubilerska i szlifiernia krzemienia pasiastego, placówka prowadzi także sklep stacjonarny i internetowy “Tajemnice Klejnotów”. Muzeum oferuje także szeroki wachlarz warsztatów i pokazów edukacyjnych dla szkół i grup dzieci.

7. Muzeum Starożytnego Hutnictwa

Kolejnym bardzo znanym świętokrzyskim muzeum jest otwarte w 1960 r. Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi. Placówka znajduje się nieopodal szlaku z Nowej Słupi na Łysą Górę, toteż jej zwiedzanie można ciekawie połączyć z pieszą wycieczką. Muzeum prezentuje ekspozycję poświęconą sięgającej dwóch tysięcy lat historii hutnictwa żelaza u podnóża Gór Świętokrzyskich. Wystawa archeologiczna uzupełniona jest bogatymi opisami i materiałami multimedialnymi. Przy muzeum funkcjonuje także Centrum Kulturowo-Archeologiczne w postaci rekonstrukcji starożytnej osady hutników z epoki żelaza. Muzeum organizuje ponadto liczne akcje i warsztaty edukacyjne, a także coroczny festiwal “Dymarki Świętokrzyskie”.

8. Osada Średniowieczna w Hucie Szklanej

Rekonstrukcja średniowiecznej wioski w Hucie Szklanej to kolejny ciekawy pomysł na wartościową, ale jednocześnie pełną dobrej zabawy wycieczkę rodzinną. Funkcjonująca od 2011 roku osada rozciąga się na przestrzeni ok. półtorej hektara i składa się z chatek, w których ukazane jest codzienne życie i praca średniowiecznych rzemieślników. Kolorytu osadzie dodaje grupa aktorów, wcielających się w mieszkańcó osady i opowiadających o jej funkcjonowaniu. Odwiedzający mogą również spróbować swoich sił w różnych specjalnościach takich, jak np. lepienie garnków czy tkactwo. W osadzie działa także Izba Dobrego Smaku, czyli karczma serwująca tradycyjne lokalne przysmaki.

9. Rezerwat “Oczy Ziemi”

Rezerwat “Oczy Ziemi” to ciekawa atrakcja przyrodnicza, powstała po zaadaptowaniu dawnego kamieniołomu Gębury w pobliżu Suchedniowa. Na miejscu możemy podziwiać ciekawe formacje skalne i jeziora, a także odpocząć w specjalnie przygotowanej wiacie turystycznej. Rezerwat zawdzięcza swoją zagadkową nazwę charakterystycznym otworom, przypominającym do złudzenia przeszywające lodowatym spojrzeniem skalne oczy. Do rezerwatu można dojść na piechotę od szlabanu na końcu ulicy Szerokiej w Suchedniowie lub stacji kolejowej Suchedniów Północny – w obu przypadkach czeka nas ok. trzykilometrowy spacer.

10. Zamek Krzyżtopór

Zamek Krzyżtopór to jedne z najbardziej imponujących ruin w Polsce. Powstały w XVII wieku Krzyżtopór był ogromnym, silnie ufortyfikowanym pałacem, do czasu zbudowania Wersalu największą tego typu budowlą w Europie. Obecnie pałac jest w ruinie, choć jednocześnie zachowało się ponad 90% murów. Z tego względu od wielu lat pojawiają się plany jego całkowitej odbudowy, jednak jak dotąd żadne z nich nie zostały zrealizowane. Na chwilę obecną zamek Krzyżtopór jest udostępniony do zwiedzania za opłatą, a w ruinach wytyczono kilka tras turystycznych, w tym trasę w piwnicach, wymagającą posiadania latarki. Co jakiś czas organizowane jest również zwiedzanie nocne. Same ruiny imponują wielkością i rozmachem, pozwalają również na własne oczy zobaczyć szczegóły XVII-wiecznych rozwiązań obronnych.

11. Ruiny zamku w Bodzentynie

Średniowieczny zamek w Bodzentynie był średniowieczną warownią, ufundowaną przez biskupów krakowskich. Już w pierwszych latach po powstaniu zamek gościł króla Władysława Jagiełłę, który zatrzymał się tu w drodze na Święty Krzyż, gdzie powierzył Bogu losy wojny z zakonem krzyżackim, zwieńczonej zwycięstwem pod Grunwaldem. Po wielu przebudowach został stopniowo przekształcony z zamku obronnego w rezydencję, a następnie popadł w ruinę. Obecnie pozostałości zamku można zwiedzać na wzgórzu w Bodzentynie. Ruiny znajdują się na terenie otwartym, a wstęp nie jest biletowany. Ze względu na bogatą historię przebudów i adaptacji, można wśród nich dostrzec zarówno elemnty gotyckie, jak i renesansowe czy barokowe.

12. Sabat Krajno

Park Rozrywki i Miniatur “Sabat Krajno” to kolejna ciekawa atrakcja dla całych rodzin. Park utrzymany jest w tematyce czarownic, związanej z lokalnym folklorem i legendami na temat Łysej Góry. Główną atrakcję dla najmłodszych stanowi rozbudowany lunapark oraz park linowy. Ciekawostką jest także park miniatur, składający się z ponad 60 makiet zabytków z całego świata wykonanych w skali 1:25. Park miniatur rozłożony jest urokliwie na zboczu wzgórza. W zimie w okolicy Sabatu Krajno funkcjonuje z kolei największa w centralnej Polsce trasa narciarska z wyciągiem, szkółką i wypożyczalnią sprzętu. Warto również wspomnieć o rozwiniętej bazie gastronomicznej oraz organizowanych w Parku wydarzeniach okolicznościowych.

13. Święty Krzyż

Symbol Gór Świętokrzyskich, od którego nazwę wzięło zarówno pasmo, jak i całe województwo. XI-wieczny klasztor Święty Krzyż na Łysej Górze jest najstarszym polskim sanktuarium w którym, jak wskazuje nazwa, przechowywane są relikwie Krzyża Chrystusowego. Opactwo wraz z barokowym kościołem stanowią zabytek wysokiej klasy. Jednym z najbardziej znanych miejsc jest krypta kaplicy Ossolińskich, w której można zobaczyć zmumifikowane szczątki szlachcica. Przez długi czas uważane były one za ciało kniazia Jaremy Wiśniowieckiego, jednak badania z lat 80′ ostatecznie wykluczyły tę identyfikację. W podziemiach klasztoru eksponowana jest również mumia nieznanego z imienia i nazwiska powstańca styczniowego. W jednym z budynków opactwa siedzibę ma również Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Warto dodać, że przez Łysą Górę przechodzi Główny Szlak Świętokrzyski, a na szczyt najłatwiej dostać się szlakiem z Nowej Słupi.

14. Zamek w Chęcinach

Zamek w Chęcinach to jeden z najbardziej rozpoznawalnych zamków w świętokrzyskiem, doskonale widoczny z długiego fragmentu drogi krajowej nr 7 Kraków – Warszawa. Ze względu na charakterystyczny wygląd i wysokie wieże obronne bywa nazywany “świętokrzyskim Titanikiem”. Ruiny XIII-wiecznego zamku obronnego można podziwiać na Wzgórzu Zamkowym powyżej Chęcin. Na szczyt prowadzi szlak turystyczny z miasteczka, w pobliżu zamku znajduje się także parking. Wstęp jest biletowany. Na zamku oprócz ruin można obejrzeć m.in. wystawę broni, galerię fotografii, kaplicę, skarbiec czy salę tortur, a także wyjść na wieżę, z której rozciąga się imponujący widok na okolicę.

15. Żywe Muzeum Porcelany w Ćmielowie

Fabryka Porcelany w Ćmielowie to jeden z najbardziej znanych zakładów produkcyjnych w świętokrzyskiem. Nic więc dziwnego, że jej właściciele postanowili założyć placówkę edukacyjną, w której w interaktywny sposób będzie można poznać tajniki wyrobu porcelany. Zwiedzający oprowadzani są przez przewodnika, który przedstawia kolejne kroki procesu produkcyjnego. Jednocześnie mogą oglądać pracowników fabryki wykonujących codzienne czynności. Ekscytującym momentem jest wejście do starego pieca do wypału porcelany, zaadaptowanego obecnie na małe centrum multimedialne. Dla turystów przygotowano ponadto wystawę starej porcelany, sklep firmowy i kawiarnię, a także ciekawą ofertę warsztatów praktycznych.