Rospuda przepływa przez Suwalszczyznę, a jej dolina jest jedną z najważniejszych atrakcji przyrodniczych województwa podlaskiego. Z jakich atrakcji mogą nad tą rzeką korzystać turyści?
1. Rospuda i jej przebieg
Rospuda to rzeka o długości 100 km, łącząca Niskie Jezioro z Rospudą Augustowską. Najpiękniejszy odcinek Rospudy przebiega przez tereny Puszczy Augustowskiej, będącego jednym z cenniejszych kompleksów leśnych w Polsce.
2. Spływy kajakowe
Rospuda to jedno z najlepszych miejsc na spływy kajakowe. Na amatorów tego sportu czeka tu szlak wodny o długości prawie 70 km. Można go podzielić na kilka etapów, np. Jezioro Czarne- Filipów (10 km), Małe Raczki- Uroczysko Święte Miejsce (15 km) lub Uroczysko Święte Miejsce – Augustów (17 km). Kto zdecyduje się pokonać całą trasę, ten może korzystać z pól biwakowych (np. stanicy harcerskiej nad jeziorem Garbaś i stanicy w Raczkach).
3. Puszcza Augustowska
Najpiękniejszy fragment Doliny Rospudy przebiega przez tereny Puszczy Augustowskiej, której powierzchnia wynosi około 160 tysięcy ha (w Polsce ok. 114 tysięcy ha). Dominują tu bory sosnowe, można się tu również spotkać z borami bagiennymi, olsami i torfowiskami. Wśród zwierząt żyjących w puszczy wyróżniają się wilki, rysie i żubry, które w rejon Augustowa zostały sprowadzone z Puszczy Boreckiej.
4. Uroczysko Święte Miejsce
Jednym z popularniejszych miejsc w Dolinie Rospudy jest Święte Miejsce – uroczysko znane drewnianej kapliczki, mające przypominać o chrzcie przyjętym przez Jaćwingów w 1283 roku.
5. Miododrzew krzyżowy
Wśród wielu ciekawych gatunków roślin, z jakimi można spotkać się nad Rospudą, wyróżnia się miododrzew krzyżowy. Ta roślina z rodziny storczyków jest w Polsce rzadkością, a jej jedyne znane stanowisko znajduje się właśnie w Dolinie Rospudy.
6. Rezerwat przyrody „Stara Ruda”
W górnej części Doliny Rospudy znajduje się rezerwat przyrody „Stara Ruda”, który powstał w 2017 roku. Zajmuje on powierzchnię 3 ha, a jego głównym zadaniem jest ochrona podmokłych łąk oraz lasu łęgowego.
7. Raczki
Wieś Raczki to jedna z ciekawszych miejscowości nad Rospudą. O czasach jej świetności przypomina małomiasteczkowy układ urbanistyczny z XVI wieku oraz brukowany rynek o znacznych rozmiarach. W Raczkach warto też zwiedzić kościół parafialny z drugiej połowy XVIII wieku oraz Punkt Oporu Raczki, będący częścią Mazurskiej Pozycji Granicznej.
8. Pałac Paca
W Dowspudzie zachowały się ruiny neogotyckiego pałacu Ludwika Michała Paca. Do dziś zachowały się portyk, wieża i fragmenty murów fundamentowych. Cenną atrakcją przyrodniczą jest otaczający ruiny park, na terenie którego nie brak wiekowych drzew.
9. Bakałarzewo
W Dolinie Rospudy warto też odwiedzić wieś Bakałarzewo, znaną z historycznego układu urbanistycznego, niemieckich schronów z czasów II wojny światowej oraz kościoła parafialnego św. Jakuba, w którym znajduje się późnorenesansowy ołtarz z XVII wieku (najstarszy obiekt tego typu na Suwalszczyźnie).
10. Augustów
Augustów to tętniący życiem kurort, z którego można urządzać wycieczki w Dolinę Rospudy lub odkrywać jej fragmenty w trakcie wycieczkowych rejsów katamaranami. Wypoczynek w tym mieście docenią również miłośnicy zabytków techniki, na których czeka tu Muzeum Kanału Augustowskiego i kilka zabytkowych śluz.
11. Stanica Wodna Małe Raczki
Koło Starego Młyna w Raczkach mieści się jeden z najsłynniejszych kempingów nad Rospudą. To Stanica Wodna Małe Raczki, stworzona z myślą o użytkownikach kamperów i namiotów (choć na terenie obiektu znajdują się też cztery domki). Miejsce to powstało głównie z myślą o amatorach spływów kajakowych, choć wśród gości nie brak i tych, którzy chcą nacieszyć się odpoczynkiem na łonie natury.
12. Kurhany jaćwieskie nad jeziorem Garbaś
Dolina Rospudy przebiega przez tereny należące niegdyś do Jaćwieży, o czym przypominają dość liczne na Suwalszczyźnie znaleziska archeologiczne, pozostałości grodów i kurhany. Do tych ciekawszych zaliczają się kurhany nad jeziorem Garbaś, które są pamiątką z IV-VII wieku .
13. Jezioro Rospuda
Jezioro Rospuda to miejsce, w którym rzeka Rospuda kończy swój bieg. Akwen ten zajmuje powierzchnię 334 ha, a jego wielkimi walorami są: piaszczyste dno, czysta woda i malownicza linia brzegowa. Turyści mogą tu korzystać z kilku kąpielisk, z kolei wędkarze mogą się skupić na łowieniu okoni i szczupaków.
14. Rospuda dla wędkarzy
Rospuda jest atrakcyjnym miejscem dla tych, którzy stawiają na wędkarstwo spławikowe i spinningowe. Wśród występujących tu ryb dominują pstrągi potokowe, klenie i lipienie.
15. Protest w obronie Rospudy
Ponieważ Dolina Rospudy jest ważną ostoją roślinności torfowiskowej, obrońcy przyrody poświęcają jej wiele uwagi. W 2007 roku miał miejsce głośny protest w związku z planowaną budową obwodnicy Augustowa. Pierwotnie miała ona przebiegać przez tereny o bardzo dużej wartości przyrodniczej, jednak po fali protestów zmieniono przebieg trasy tak, by ominęła ona dolną część Doliny Rospudy i jej cenne torfowiska.