Góry Sowie to pasmo górskie, będące częścią Sudetów Środkowych. Znajdują się na terenie województwa dolnośląskiego, w otoczeniu Gór Wałbrzyskich i Bardzkich. Choć mniejsze i nie tak popularne jak leżące nieopodal Karkonosze czy Góry Stołowe, mają wiele do zaoferowania zwiedzającym je turystom. Malownicze szlaki piesze i rowerowe, piękne zamki i twierdze, klimatyczne miasteczka i uzdrowiska, muzea i zabytki historyczne – to tylko część atrakcji, która czeka na podróżników w Górach Sowich.
1. Podziemne Miasto Osówka
Jednym z najciekawszych miejsc w okolicach Gór Sowich jest Podziemne Miasto Osówka – część nazistowskiego kompleksu podziemnych korytarzy i komór, wchodzących w skład projektu RIESE. Ciekawostką jest, że do dziś nie jest znany dokładny cel tworzenia dolnośląskich, podziemnych miast: historycy spekulują, że mogły to być tajemne magazyny, hale produkcyjne, laboratoria, a nawet kwatery główne dowodzących III Rzeszą nazistów. Pewnym jest jedynie, że obiekt powstał dzięki niewolniczej pracy więźniów żydowskich. Do dziś ustalono nazwiska 7 tysięcy osób pracujących przy budowie kompleksu, jednak niektóre źródła historyczne wspominają nawet o 30 tysiącach więźniów, którzy mieliby dostać się na teren Gór Sowich z obozów koncentracyjnych rozlokowanych na terenie Polski.
Na terenie kompleksu wytyczono dwie główne trasy zwiedzania: trasę historyczną i trasę ekstremalną. Pierwsza z nich – trasa historyczna – dokładnie pokazuje przebieg korytarzy, a prowadzący wycieczkę przewodnik tłumaczy, jaką prawdopodobną rolę pełniły dawniej poszczególne pomieszczenia. Niezwykle ciekawa jest trasa ekstremalna, która stanowi kontynuację szlaku historycznego. Zwiedza się ją jedynie przy świetle latarek, obejmuje części kompleksu, które nie zostały wyremontowane, a część z nich zalana jest wodą. Mogą nią podążać dorośli oraz dzieci powyżej 8 roku życia. Trasa nie jest wymagająca fizycznie, jednak wymagane jest ciepłe ubranie oraz wygodne, nieprzemakalne obuwie.
2. Twierdza Srebrna Góra
Niezwykłe wrażenie na turystach robi Twierdza Srebrna Góra. Ogromna, obronna twierdza wzniesiona została pod koniec XVIII wieku: budowana była nieustannie przez 12 lat przez grupę od 4 do 4.5 tysiąca robotników. Przez 250 lat istnienia, twierdza została tylko raz zaatakowana: w 1807 roku, w czasie trwania wojen napoleońskich, twierdza oparła się zmasowanemu atakowi wojsk bawarsko-wirtembeskich. Mimo to, obiekt został przystosowany do znacznie większych oblężeń – w środku znajdują się ogromne magazyny, browar, szpital, piekarnia, studnia, a nawet warsztaty do produkcji narzędzi i broni. W czasach swojej świetności twierdza mogła pomieścić prawie 4 tysiące żołnierzy, którym zapewniono zapasy pozwalające na przetrwanie nawet 5 miesięcy.
Obecnie Twierdza Srebrna Góra stanowi unikalną atrakcję turystyczną na mapie województwa dolnośląskiego. Podczas zwiedzania z przewodnikiem uczestnicy wycieczki mogą zobaczyć wiele dobrze zachowanych pomieszczeń, a także zabytkowe wyposażenie twierdzy: umeblowanie, broń, amunicję, mundury żołnierskie i ocalały donżon. Cyklicznie odbywa się także zwiedzanie nocne, którego dodatkową atrakcją jest pokaz wystrzeliwania amunicji z repliki zabytkowej artylerii. Przez cały rok organizowane są różne imprezy i wydarzenia, takie jak Pokaz Rzemiosł Dawnych, plenerowe pokazy filmów i sztuk teatralnych, inscenizacje historyczne oraz warsztaty i lekcje dla dzieci oraz młodzieży. Na specjalne życzenie odbywają się tu także imprezy firmowe i integracyjne, przyjęcia okolicznościowe, urodziny oraz wieczory panieńskie i kawalerskie.
3. Park Krajobrazowy Gór Sowich
Cały obszar Gór Sowich wchodzi w skład wytyczonego w 1991 roku parku krajobrazowego. Dziś tereny ochronne obejmują teren o powierzchni ponad 81 kilometrów kwadratowych. Co ciekawe, same wzniesienia zbudowane są z gnejsu prekambryjskiego, tym samym są to najstarsze góry w całych Sudetach Wschodnich. Szczególnie atrakcyjne dla turystów są dwa szczyty Gór Sowich – Kalenica (964m n.p.m.) oraz Wielka Sowa (1015m n.p.m.) – gdzie znajdują się wieże widokowe, z których rozciąga się malowniczy widok na panoramę Sudetów.
Fauna i flora całego Parku Krajobrazowego Gór Sowich jest bardzo zróżnicowana. Większość terenu pokrywają gęste lasy liściaste i iglaste, które zamieszkują różne zwierzęta: borsuki, jelenie, kuny, wiele gatunków ptaków, a nawet traszki i salamandry. Przy odrobinie szczęścia można spotkać dziko występujące muflony: duże owce, które sprowadzone zostały na teren Polski ze śródziemnomorskich wysp Korsyki i Sardynii.
Park Krajobrazowy Gór Sowich poprzecinany jest licznymi szlakami pieszymi o różnym poziomie trudności; doskonałe trasy spacerowe znajdą tu zarówno rodziny z dziećmi, jak i doświadczeni miłośnicy długich, górskich wędrówek. W parku funkcjonuje kilka schronisk, które oferują nocleg i wyżywienie dla turystów, a do najpopularniejszych z nich należą Schronisko PTTK Zygmuntówka na stoku Rymarza i Schronisko Górskie „Orzeł” znajdujące się na szlaku na szczyt Wielkiej Sowy.
4. Dawna kopalnia Nowa Ruda
Ciekawą atrakcją Gór Sowich jest dawna, nieczynna Kopalnia Węgla Kamiennego Nowa Ruda, która powstała pod koniec XVIII wieku i działała aż do roku 2000. Jednak początki kopalnictwa na tym terenie sięgają znacznie bardziej odległych czasów: pierwsze wzmianki dotyczące wydobycia węgla z obszaru Gór Sowich pochodzą z roku 1434. Dziś miejsce to zostało przystosowane do zwiedzania przez turystów pod okiem doświadczonego przewodnika. W tunelach i komorach zobaczyć można oryginalny, dobrze zachowany sprzęt górniczy, liczne pamiątki i elementy wyposażenia oraz oryginalną dyspozytornię, z której nadzorowano całość prac i wykopalisk. Jednak najważniejszą częścią wycieczki jest możliwość przejechania się prawdziwą, podziemną kolejką górniczą. W weekendy w podziemiach odbywa się zorganizowana gra „Zabawa w Agenta” – uczestnicy dostają mapy z zadaniami, które mają wykonać na terenie kopalni, a za ich wykonanie mogą liczyć na drobny upominek od skarbnika, czyli legendarnego ducha, nawiedzającego wyrobiska. Warto pamiętać, że w kopalni stale utrzymuje się temperatura około 9 stopni Celsjusza, dlatego nawet podczas ciepłych, letnich miesięcy należy zabrać ze sobą ciepłą odzież i wygodne obuwie.
5. Pałac w Jedlince
Jedną z najwspanialszych ekspozycji historycznych na Dolnym Śląsku znaleźć można w świetnie zachowanym Pałacu w Jedlince. Znajduje się tu m.in. wspaniała Sala Heraldyczna, w której zachowały się oryginalne zdobienia naścienne i monumentalna Sala Balowa, której ściany były zdobione okruchami prawdziwego złota. Dziewiętnastowieczna sztukateria, kolekcja wyrobów z porcelany i Sala Gustawa Boehma z dawnym wyposażeniem to tylko część bogatej ekspozycji muzeum. W Pałacu odbywają się wystawy czasowe, a także różne wydarzenia: warsztaty i lekcje historyczne dla dzieci i młodzieży, spotkania z artystami i imprezy kulturowe (np. dolnośląski Oktoberfest czy Dni Jedlinki).
6. Zamek Grodno
Nad brzegami Jeziora Bystrzyckiego, na szczycie Choiny (góry o wysokości 450m n.p.m.), wznoszą się ruiny Zamku Grodno. Renesansowo-gotycka twierdza wybudowana została w XIII wieku, prawdopodobnie na zlecenie księcia jaworskiego Bolka I Surowego. Zamek można zwiedzać z przewodnikiem: czas trwania wycieczki to nieco ponad 1 godzina, podczas której turyści mogą zobaczyć dawne wnętrza twierdzy, salę tortur, renesansową kaplicę i kilka sal (m.in. sale książęce, myśliwską i rycerską). Poza standardową ekspozycją muzealną dotyczącą historii zamku, dla zwiedzających udostępniono Centrum Bioedukacji Multimedialną – nowoczesną, multimedialną wystawę, która poświęcona została ekosystemowi góry Choiny.
Po zwiedzaniu zamku warto wybrać się do Karczmy Rycerskiej, która znajduje się u podnóży twierdzy. Spróbować tu można unikalnego Wina Grodno, produkowanego przez dolnośląską Winnicę Świdnicką. W menu restauracji znajdziemy wiele dań kuchni regionalnej, w tym pyszną zupę sowiogórską, śląski żurek, słynne „śląskie niebo” oraz rolady mięsne, podawane z kluskami śląskimi i kapustą.
7. Jezioro Bystrzyckie i zapora w Lubachowie
Jezioro Bystrzyckie, położone na rzece Bystrzycy, stanowi wyjątkową atrakcję dla wszystkich miłośników sportów wodnych. W otoczeniu malowniczych wzgórz udostępniono piaszczyste, kameralne plaże i małe przystanie, idealne dla amatorów kajakarstwa i wędkarstwa.
Podczas zwiedzania okolic Jeziora Bystrzyckiego warto wybrać się w okolice Zagórza Śląskiego i Lubachowa, gdzie znajduje się długa, łącząca dwa brzegi jeziora zapora, która ma wysokość 44 metrów i długość około 230 metrów. Z jej szczytów rozciąga się malowniczy widok na panoramę jeziora, a spacer zaporą uznawany jest za jedną z największych atrakcji dla zwiedzających.
8. Zamek Książ
Wałbrzyski Zamek Książ to jeden z największych zamków w Polsce – jego powierzchnia to około 11 tysięcy metrów kwadratowych, na których znajduje się prawie 600 pomieszczeń! W części pałacu wydzielono trzygwiazdkowy hotel, który oferuje miejsca noclegowe w komfortowych, dobrze wyposażonych pokojach. Dookoła obiektu rozciąga się rozległy, zielony zespół parkowo-pałacowy, doskonały do odpoczynku i uprawiania różnych sportów na świeżym powietrzu.
Duża część pomieszczeń Zamku udostępniona jest dla zwiedzających. Mogą oni wziąć udział w zwiedzaniu górnych kondygnacji pałacu, gdzie znajdują się dzieła sztuki, zabytkowe umeblowanie i dobrze zachowane sale, sypialnie i kwatery magnackie, a także w wycieczce z przewodnikiem po podziemiach twierdzy. Wśród atrakcji tego miejsca warto wyróżnić wałbrzyską palmiarnię, znajdującą się na terenie malowniczego, książęcego parku pałacowego: umieszczono tu ponad 250 gatunków egzotycznych roślin, pochodzących z najdalszych krańców świata. Zimą i jesienią błonia zamku rozświetlane są tysiącami światełek, które tworzą magiczne Ogrody Światła, pełne bajkowych i mitycznych postaci.
9. Smaki Gór Sowich – najlepsze restauracje
Miłośnicy tradycyjnej, polskiej kuchni z pewnością zakochają się w Dolnym Śląsku. Każdy region województwa wykształcił swoje unikalne, regionalne dania, których wspólną częścią są dobrze doprawione mięsa, gęste, pożywne zupy i aromatyczne gulasze. Podczas pobytu w Górach Sowich warto spróbować produktów wytwarzanych w małych zakładach, takich jak Sery Lutomierskie czy win z okolicznych winnic (np. Winnicy Bielawskiej, położonej u podnóży Gór Sowich).
Wśród wielu doskonałych, dolnośląskich restauracji, na wyróżnienie zasługuje Oberża PRL, która znajduje się w Sokolcu. Na przystawkę czeka na nas wyśmienity, domowy smalec, podawany z pajdą świeżego chleba. Podawane są tu dania kuchni polskiej i regionalnej: zupy (rosół, flaczki, zupa pomidorowa i żurek), schab (m.in. panierowany, grillowany i pieczony) i ryby. Warto odwiedzić restaurację w weekend, kiedy serwowana jest pyszna golonka z chrzanem i zasmażaną kapustą. W Oberży znajdziemy również menu dla dzieci oraz dania dla wegetarianów.
Przysmakiem Gór Sowich są również tutejsze pstrągi, serwowane w wielu karczmach i restauracjach. W niektórych miejscach (np. w Rudnicy) znajdują się specjalne łowiska, w których samy okazję samodzielnie złowić rybę, która następnie zostanie dla nas przyrządzona według lokalnych przepisów.
Ciekawostki o Górach Swoich
- Góry Sowie zajmują powierzchnię około 200 kilometrów kwadratowych. Na ich terenie podziwiać można łagodne zbocza górskie, przełęcze, sosnowe bory, polany, a także ciekawe formacje skalne, które stanowią jedną z największych atrakcji tego rejonu.
- Najwyższym szczytem Gór Sowich jest Wielka Sowa – masyw górski o wysokości 1015m n.p.m. Szczyt otoczony jest dwoma dopływami Odry: Nysą Kłodzką i Bystrzycą. Góra słynie przede wszystkim z doskonałych warunków narciarskich, a na jej zboczach wytyczono wiele tras o różnym poziomie trudności.
- We wczesnym paleozoiku (około 250 milionów lat temu) tereny te pokrywało ogromne morze. Na jego dnie wykształciły się nalotowe i osadowe formy, z których w trakcie trwania procesu orogenezy, wykształciły się dzisiejsze Góry Sowie. Na ich terenie znajdowano wiele ciekawych skamielin, które świadczą o bogatym, podwodnym życiu sprzed setek milionów lat.
- Na terenie Gór Sowich znaleźć można m.in. kryształy górskie, ametysty, turmaliny, a nawet granaty.
- Na terenie Gór Sowich znajdują się cztery główne schroniska górskie: „Bacówka”, „Sowa”, „Orzeł” i „Zygmuntówka”. Wszystkie oferują miejsca noclegowe dla turystów, a także dostęp do świetlicy, kuchni schroniskowej i bufetu. Schroniska umiejscowione są przy głównych szlakach turystycznych w pobliżu puntów widokowych.
- Najpiękniejsze widoki na Góry Sowie rozciągają się z dwóch wież widokowych umiejscowionych na Kalenicy i na Wielkiej Sowie. Szczególnie warta uwagi jest wieża widokowa na Wielkiej Sowie, która została wybudowana na przełomie XIX i XX wieku. Budowla zaliczana jest to tzw. Wież Bismarcka czyli prostych, murowanych wież, które powstały na cześć słynnego przywódcy pruskiego.
⇒ Zwiedzasz okolicę ? Zobacz najlepsze atrakcje w województwie dolnośląskim 🗺️
- Przez obszar Gór Sowich przebiega siedem pieszych szlaków turystycznych. Dostać się nimi można m.in. na Kalenicę, Wielką Sowę, Lisie Skały, Wzgórza Włodzickie i Osówkę
- Przez obszar Gór Sowich niegdyś przebiegała trasa Kolei Sowiogórskiej, która ciągnęła się na ponad 60 kilometrów. Infrastrukturę kolejową wybudowano pod koniec XIX wieku i początkowo miała ona służyć do transportu surowców naturalnych, jednak szybko stała się atrakcją turystyczną. Kolej rozebrano po I wojnie światowej, jednak do dziś w wielu miejscach (np. na terenie miejscowości Srebrna Góra) znajdują się kamienne mosty, wiadukty i pozostałości po dawnych torach kolejowych.
- Na terenie Gór Sowich umiejscowionych jest wiele kompleksów narciarskich, przy których wytoczono wspaniałe trasy zjazdowe. Do najpopularniejszych należy kompleks narciarski „Rzeczka”, resort Przełęcz Sokola Ski oraz Bukowa Chata. Przy wszystkich obiektach znajdują się wyciągi narciarskie, a resorty dysponują także punktami gastronomicznymi, szkółkami dla początkujących i wypożyczalniami sprzętu narciarskiego.
- Sowie Góry to także idealne miejsce na wycieczki rowerowe. Przez ich obszar przebiegają trzy długie pętle rowerowe, które rozpoczynają się w Nowej Rudzie i Głuszycy. Także niektóre fragmenty szlaków pieszych możliwe są do przemierzania na dwóch kołach.
- Na terenie Gór Sowich znajdują się ciekawe miejscowości wypoczynkowe, miasteczka turystycznych i uzdrowiska. Do najpopularniejszych z nich należą: Nowa Ruda, Jedlina-Zdrój, Bystrzyca Górna i Srebrna Góra.
admin
