Zamek w Czorsztynie – Informacje i Ciekawostki

foto – Autorstwa Jakub Hałun / Wikipedia

Zamek w Czorsztynie – ruiny, które znajdują się w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czorsztyn. Zamek usytuowany jest nad Jeziorem Czorsztyńskim.

1. Zamek wznosi się na skale. Pierwotnie znajdował się ok. 95 m nad doliną Dunajca. Po utworzeniu zaporowego zbiornika na tej rzece znalazł się ok. 50m nad taflą Jeziora Czorsztyńskiego. Zbiornik Czorsztyński budowany był w latach 1970-1977. Zapora wodna znajduje się w Niedzicy.

2. W XIII w. na wzniesieniu powstały drewniano-ziemne umocnienia dla założonego w tym miejscu grodu strażniczego. Jego fundatorem była najprawdopodobniej księżna Kinga, ogłoszona później świętą kościoła katolickiego. Wspomina się również o utrzymujących gród klaryskach. Gród nosił wówczas nazwę Wronin. Strzegł on traktu handlowego i dyplomatycznego między Polską i Węgrami oraz pełnił funkcję komory celnej. Otaczający go Dunajec stanowił wówczas naturalną południową granicę państwa, oddzielającą Polskę i Węgry.

3. Na przełomie XIII i XIV w. powstała murowana, cylindryczna wieża, a następnie kolejne murowane elementy. Pierwsza wzmianka o zamku Czorsztyn pochodzi z 1348 r. W XIV w. Kazimierz Wielki prawdopodobnie tylko rozbudował istniejącą już warownię. Od II poł. XIV w. obiekt stał się zamkiem królewskim, na którym zatrzymywali się monarchowie, bądź gdzie odbywały się spotkania z władcami węgierskimi. Wzmianki historyczne wspominają o bytności Kazimierza Wielkiego, Ludwika Węgierskiego, Jadwigi Andegaweńskiej, Władysława Warneńczyka, Kazimierza Jagiellończyka a w XVI w. nawet Jana Kazimierza, uciekającego z Krakowa podczas potopu szwedzkiego.

4. Od XV w. zamek stał się siedzibą niegrodowego starostwa czorsztyńskiego. Funkcję starosty pełnił m.in. słynny rycerz Zawisza Czarny z Garbowa. Ostatnim starostą czorsztyńskim był Józef Potocki, pełniący również funkcję starosty halickiego. Urzędował w Czorsztynie w latach 1763-1797. Po nim dobrami zarządzała żona, a po jej śmierci, w 1811 r. przejął je rząd austriacki.

5. W latach 70. XV w. zamek doczekał się rozbudowy, a potem powstania dolnego zamku zwanego Przygródkiem. Kolejna przebudowa miała miejsce w latach 1629-1643, gdy starostą czorsztyńskim był Jan Baranowski herbu Jastrzębiec. Z tego okresu pochodzi m.in. tzw. baszta Baranowskiego. W 1598 r. zamek zawłaszczył wojewoda sieradzki, Olbracht Łaski. Przebywał na nim do 1599 r., kiedy to przybył woźny ziemski i wezwał go na sąd królewski.

6. W 1651 r., podczas powstania chłopskiego na Podhalu, zamek opanował jego przywódca, Aleksander Kostka-Napierski. Wykorzystał on nieobecność starosty. Zamek został odzyskany przez wojska biskupa krakowskiego Piotra Gembickiego, a przywódcy powstania pojmani i straceni.

7. W latach 1734-1735 zamek został znacznie zniszczony przez wojska kozackie, które sprowadził i na łupienie im zezwolił Teodor Lubomirski, starosta spiski i wojewoda krakowski. Trwała wówczas wojna sukcesyjna o tron Polski, a Lubomirski, w przeciwieństwie do starosty czorsztyńskiego, popierał Augusta III Sasa.

8. Zniszczenia spowodowane przez kozaków stały się początkiem upadku zamku. W 1790 r. pożar, który wybuchł od uderzenia pioruna, strawił dachy zamkowe. Od 1819 r. do 1945 r. właścicielem dóbr czorsztyńskich była rodzina Drohojowskich. Przeprowadzili oni jednak tylko niewielkie prace, mające na celu zabezpieczenie dawnej warowni.

9. Pierwsze poważne prace na zamku zostały wykonane w latach 1951-1957 przez Kierownictwo Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu według projektu prof. Alfreda Majewskiego. Kompleksowe prace konserwatorskie rozpoczęły się w 1992 r. Za projekt odpowiedzialny był arch. Piotr Stępień przy współpracy z dr inż. Stanisławem Karczmarczykiem. Od 1996 r. obiekt udostępniony jest do zwiedzania.

10. Obecnie zobaczyć można ruiny zamku średniego i górnego oraz baszty Baranowskiego i Zieleniec. „Kuchnia” na zamku górnym stanowi miejsce ekspozycji dotyczącej historii zamku i starostwa czorsztyńskiego. Mieści się tu również niewielkie lapidarium. W Baszcie Baranowskiego zobaczyć można wystawę „Z biegiem Dunajca- od Czorsztyna do Krościenka. Pieniny na dawnej widokówce”. Obejmuje ona reprodukcje kart pocztowych, które pochodzą ze zbiorów Pienińskiego Parku Narodowego.

11. Z tarasów zamku górnego rozciąga się panorama obejmująca Jezioro Czorsztyńskie, Pieniny Spiskie i Tatry. Z okien baszty Baranowskiego spojrzeć można na Podhale, Gorce oraz część Pienin Czorsztyńskich.

12. Ciekawostkę przyrodniczą stanowi obecność endemitu pszonaka pienińskiego, rośliny z rodziny kapustowatych. Rośnie on przy ścieżce na zamku dolnym. W ruinach pojawia się również motyl niepylak Apollo, jeden z największych motyli dziennych w kraju. W Polsce jest on objęty ochroną ścisłą.

13. Od 1992 r. gospodarzem zamku w Czorsztynie pozostaje Pieniński Park Narodowy. Zwiedzanie możliwe jest od 1 października do 30 kwietnia w godz. 10-15 z wyjątkiem poniedziałków oraz codziennie od 1 maja do 30 września w godz. 9-18. Bilet normalny kosztuje 8 zł, a ulgowy 4 zł.

14. Przy zamku znajduje się parking. Od 1 maja do 30 września za korzystanie z niego pobierane są opłaty. W przypadku samochodów osobowych i motocykli wynosi ona 6 zł za każdą rozpoczętą godzinę postoju.

15. Do zamku prowadzi zielony szlak turystyczny z miejscowości Czorsztyn. Jego długość wynosi 1,5 km, a szacowany czas przejścia to 20 min. Z parkingu pod zamkiem dojście zielonym szlakiem zabiera ok. 5 min.

16. Legendy związane z warownią mówią o skarbie, jaki w zamkowych podziemiach miał ukryć Kostek Napierski. Pewnego razu, w noc świętojańską wyprawili się po niego dwaj młodzi pasterze. Przygotowali się odpowiednio na wyprawę, bo skarbu strzegły ponoć demony i diabły. Znaleźli oni komnatę z kosztownościami i złotem, jednak nie mogli znaleźć wyjścia. Gdy wreszcie im się to udało, okazało się, że od ich wyjścia z domu minął wiek, ich wieś dawno nie istnieje, a skarb zamienił się w kamienie.

5/5 - (3 votes)
Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Możesz Również Polubić