Roztoczański Park Narodowy – znajduje się w południowo-wschodniej Polsce, na terenie województwa lubelskiego. Położony jest na Roztoczu, w części Roztocze Zachodnie i Roztocze Środkowe.
1. Powstał 10 maja 1974 r. Zajmuje powierzchnię 84,83 km2. Powierzchnia jego otuliny wynosi 380,96 km2. Wytyczonych zostało tu 5 obszarów ochrony ścisłej: Bukowa Góra, Czerkies, Jarugi, Międzyrzeki i Nart. Siedziba dyrekcji parku znajduje się w zabytkowym Pałacu Plenipotenta w Zwierzyńcu. Symbolem parku jest konik polski.
2. Formy ochrony przyrody na tym terenie były stosowane już w XVI w. Wówczas to z polecenia Jana Zamoyskiego utworzono zwierzyniec, który obejmował dzisiejszy obszar ochrony ścisłej Bukowa Góra oraz część obwodu Florianka. Zwierzyniec otoczony był parkanem o długości ok. 30 km. Zamieszkiwały go tarany, rysie, dziki, wilki, żbiki i jelenie.
3. Flora parku obejmuje ponad 900 gatunków naczyniowych, w tym 70 gatunków objętych ochroną ścisłą i ok. 20 gatunków zagrożonych wyginięciem w skali krajowej. Cechą charakterystyczną roślinności parku jest obecność ok. 30 gatunków reglowej grupy roślin górskich, do której należą m.in. jodła, świerk, żywiec gruczołowaty, widłak wroniec, narecznica szerokolistna, czosnek niedźwiedzi czy paprotnik. Na obszarze parku i jego otuliny występuje ponadto 237 gatunków mszaków. Roztoczański Park Narodowy stanowi również siedlisko dla 229 gatunków porostów i ok. 850 gatunków grzybów.
4. Na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego odnotowanych zostało dotychczas ponad 3630 gatunków zwierząt, z czego ok. 3300 należy do bezkręgowców. 336 gatunków należy do kręgowców, co stanowi 46% wszystkich gatunków krajowych. Wśród najcenniejszych przyrodniczo gatunków można wymienić m.in. minoga ukraińskiego, traszkę grzebieniastą, trzmielojada, orlika krzykliwego, gniewosza plamistego, żółwia błotnego, sóweczkę, mopka, nocka dużego, popielicę, koszatkę, rysia i wilka.
5. Przez park przebiega kilka szlaków turystycznych. Należą do nich niebieski Centralny Szlak Roztocza, czerwony Krawędziowy Szlak Roztocza, czerwony Szlak Partyzancki, żółty Szlak Roztoczański oraz znakowana kolorem zielonym Obwodnica Roztoczańskiego Parku Narodowego im. Aleksandry Wachniewskiej. Dla rowerzystów przewidziane są następujące trasy rowerowe: żółta Florianka, żółta Wzgórze Polak, zielona Ziemi Józefowskiej, znakowana kolorem czarnym Czarna Perła, a także trasa rowerowa gminy Zamość i Krasnobrodzka Trasa Rowerowa.
6. Liczne ścieżki poznawcze zachęcają do spacerów po parku. Interesujące punkty widokowe można znaleźć podczas wędrówki ścieżkami na Bukową Górę, na Piaseczną Górę i na Białą Górę. Do stawów Echo wiedzie ścieżka znakowana kolorem czarnym lub niebiesko znakowana ścieżka po wydmach. Poznanie historii terenu umożliwiają ścieżka historyczno-przyrodnicza do Wzgórza Polak oraz ścieżko historyczno-przyrodnicza do Wojdy. Warto również wspomnieć o ścieżce aleją Aleksandy Wachniewskiej oraz ścieżce dendrologicznej i ścieżce krajobrazowej we Floriance.
7. We Floriance znajduje się Ośrodek Hodowli Zachowawczej Konika Polskiego. Te piękne zwierzęta zwane są również konikami biłgorajskimi, a ich dzikimi przodkami były tarpany. Warto również odwiedzić lokalną Izbę Leśną, która mieści się w budynku dawnej leśniczówki Ordynacji Zamojskiej z 1830 r. Wewnątrz zobaczyć można odtworzony wygląd kancelarii, kuchni, sypialni i sieni oraz wystawy dotyczące osady i ludzi z nią związanych, dawnych zawodów czy też lasu. W stodole znajduje się ekspozycja sprzętu rolnego i leśnego. Koszt biletu normalnego za wstęp do Izby Leśnej wynosi 6 zł, a ulgowy 3 zł. Na uwagę we Floriance zasługuje ponadto dąb Florian, którego pień ma 770 cm obwodu.
8. Popularne wśród turystów stawy Echo zostały założone w latach 1929-1934 w miejscu mokradeł tworzących się w dorzeczu strumienia Świerszcz. Obecnie składają się na nie 4 zbiorniki zasilane wodami tego strumienia. Woda wpuszczana jest do stawów na początku wiosny, a na sezon zimowy zostaje spuszczana. Zbiorniki otoczone są lasami, a także terenem wydmowym. Przy jednym z brzegów znajduje się plaża. Stawy Echo spełniają nie tylko funkcję krajobrazową, ale stanowią także miejsce letniej rekreacji dla mieszkańców i turystów.
9. W Zwierzyńcu funkcjonuje Ośrodek Edukacyjno-Muzealny. Wystawa „W krainie jodły, buka i tarpana” składa się z 11 dioram prezentujących 17 środowisk i umożliwia poznanie roztoczańskiej przyrody. Podczas zwiedzania można nie tylko zobaczyć elementy przyrody, ale również usłyszeć jej odgłosy. Dla odwiedzających w sali projekcyjnej wyświetlany jest ponadto film traktujący również o parku i Roztoczu. Bilet normalny za wstęp na wystawy Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego kosztuje 14 zł, a ulgowy 7 zł.
10. Wśród innych opłat pobieranych na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego znajdują się również karty wstępu na ścieżkę przyrodniczą na Bukową Górę oraz trasę rowerową do Florianki (odcinek Rybakówka – Florianka – Górecko Stare). Karta normalna jednodniowa kosztuje 6 zł, natomiast karta ulgowa jednodniowa 3 zł. Można również skorzystać z karty dziennej łączącej wstęp na Bukową Górę, do Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego, Izby Leśnej we Floriance oraz korzystanie z trasy rowerowej do Florianki. W tym przypadku karta jednodniowa normalna kosztuje 16 zł, a ulgowa 8 zł.
11. Od 2021 r. zwiedzanie Roztocza ułatwia aplikacja mobilna na telefon „Przewodnik po Centralnym Szlaku Rowerowym Roztocza”. Powstała ona w ramach realizacji projektu „RoweLove Roztocze. Razem pomimo granic”. W jej ramach można uzyskać dostęp m.in. do interaktywnej mapy ze szlakami i ścieżkami, bazy prezentującej atrakcje turystyczne regionu, atlasu przyrodniczego czy planera umożliwiającego tworzenie własnego planu zwiedzania. Aplikacja jest bezpłatna.
12. W związanym z Roztoczańskim Parkiem Narodowym Zwierzyńcu na uwagę zasługuje tzw. kościółek na wodzie. Świątynia nosząca wezwanie św. Jana Nepomucena powstała w latach 1741-1747. Autorem projektu był Columbani, a fundatorami Tomasz Antoni i Teresa Aniela Zamoyscy. O walorach kościoła świadczy barokowa fasada oraz polichromie Łukasza Smuglewicza. Ponadto w Zwierzyńcu działa lokalny browar „Zwierzyniec”, założony w 1806 r.
13. Roztoczański Park Narodowy jest najbardziej zalesionym parkiem w Polsce. Lasy stanowią ponad 95% jego powierzchni. Wśród drzew dominują jodły, sosny i buki, ale można spotkać również dęby, olsze, lipy, brzozy, świerki, modrzewie, graby, jawory, jesiony i klony. Ponad 400 drzew uznanych zostało za pomniki przyrody. Znajdują się wśród nich buki, jodły, dęby szypułkowe i lipy szerokolistne.
14. Na Wzgórzu Polak miała miejsce jedna z większych bitew które rozegrały się podczas powstania styczniowego. 3 września 1863 r. w tzw. bitwie pod Panasówką starły się oddziały powstańcze, składające się z Polaków i ochotników z Węgier, z wojskami carskimi. Zwyciężyli powstańcy. Na wzgórzu znajduje się obecnie tablica upamiętniająca powstańczego dowódcę Marcina „Lelewela” Borelowskiego, a także pomnik postawiony na cześć uczestników bitwy.
15. Pomiędzy Florianką a Góreckiem Starym znajduje się osobliwość przyrodnicza zwana Płaczącym Kamieniem. Nazwa wywodzi się od skapywania wody w dolnej części tego dużego wapiennego bloku. Związana jest z nim legenda o dziewczynie, która zdradziła swojego chłopaka. Za karę została zamieniona w kamień i póty będzie płakać, póki wierna swemu chłopakowi dziewczyna nie pocałuje go w tym miejscu w noc świętojańską.
admin
