„Wersal Północy”, „Polski Wersal”, „Wersal Podlasia”, niektórzy już pewnie domyślają się, że chodzi o Pałac Branickich w Białymstoku. Przez wielu i nie tylko znawców uważany za jeden z najpiękniejszych obiektów zabytkowych północno-wschodniej Polski. Doskonale zachowany zespół pałacowy pochodzący z XVI wieku. Co prawda od czasu jego początków do dnia dzisiejszego przechodził wiele zmian związanych z jego przebudową, rozbudową itp. Dziś w jego wnętrzach swoją siedzibę ma dawna Akademia Medyczna, a obecnie Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.
1. Początki pałacu jak to zwykle w dawnych czasach bywało, związane są z budowaniem przez szlachtę obwarowanych rezydencji. Tak też było z przyszłym pałacem. Początkowo wzniesiona została budowla obronnego zamczyska. Budowie pierwszego murowanego obiektu nadzorował budowniczy królewski Hiob Bretfus.
2. Hiob Bretfus nadworny architekt Zygmunta I Starego był polakiem z holenderskim rodowodem. Wykształcenie zyskał w kierunku inżynierii wojskowej i architektury. W swoim dorobku miał między innymi rozbudowę zamku w Kamieńcu Podolskim, zamku w Tykocinie, Zamku Dolnego w Wilnie i wiele innych budowli. Pośród swoich licznych inżynierskich działań przyczynił się do powstania zamku w Białymstoku. Po licznych przebudowach dziś znanego jako Pałac Branickich.
3. Pałac w rękach rodu Branickich znalazł się dzięki Stefanowi Czarnieckiemu, który za zasługi dla Rzeczpospolitej został obdarowany dobrami białostockimi, przekazując je następnie swojej córce Katarzynie Aleksandrze. Ta zaś niewiasta była żoną Jana Klemensa Branickiego i tym sposobem w drugiej połowie XVII wieku zamek, a następnie pałac w Białymstoku stał się siedzibą rodu Branickich herbu Gryf.
4. Na polecenie Jana Klemensa Branickiego zamek w Białymstoku, który znalazł się w jego rękach, został przekształcony w rezydencję rodową. Dzieła tego dokonał kolejny architekt wywodzący się z Niderlandów Tylman z Gameren. Według jego projektu, wcześniejszy gotycko-renesansowy zamek obronny przebudowany został w barokową rezydencję.
5. W XVIII wieku pałac przeszedł kolejną przebudowę. Tym razem prace prowadzone były pod nadzorem Jana Zygmunta Deybel. Zaprojektowane i dobudowane skrzydła boczne nadały pałacowi kształt podkowy.
6. Na dziedziniec pałacowy można dostać się przez bramę noszącą nazwę Bramy Wielkiej. Stojąca po dzień dzisiejszy brama jest pamiątką pobytu w Pałacu króla Augusta II Sasa. Podczas pobytu król August II znajdował się w stanie rekonwalescencji po amputacji nogi. Król znany był z zacięcia w kierunku architektury i to spod jego ręki wyszedł szkic bramy stanowiący podwaliny projektu stworzonego przez Jana Henryka Klemensa.
7. Pobyt króla Augusta II w Pałacu Branickich przyczynił się także do licznego odwiedzania tego miejsca przez wielu uczonych, artystów, możnowładców i polityków. Dzięki temu ród Branickich zyskał nie tylko wiele przydatnych znajomości, ale także stał się bardzo znany nie tylko na terenie Polski, ale także poza jej granicami.
8. Pałac Branickich był odwiedzany między innymi przez króla Augusta III, króla Stanisława August Poniatowskiego, cesarza Józef II Habsburg, króla Ludwik XVIII i wielu innych znamienitych gości.
9. W roku 1754 hetman Branicki założył przy pałacu pierwszą w Polsce uczelnię wojskową – Wojskową Szkołę Budownictwa
10. Upadek świetności Pałacu Branickich rozpoczął się wraz z czasem rozbiorów. Ograbiony z największych dzieł zdobiących wnętrza Pałacu już nigdy nie powrócił do dawnej świetności.
Ważne jest jednak to, że pomimo wielu zawieruch i częstych zmian użytkowych, nie uległa zniszczeniu zasadnicza bryła Pałacu i jego liczne zewnętrzne ornamenty.
Dziś Pałac Branickich w Białymstoku jest obowiązkowym miejscem do odwiedzenia dla wszystkich wycieczek udających się w ten rejon Polski.
admin
