Każda rzeka to wspaniały ekosystem i ważny element krajobrazu. Każda rzeka to atrakcja turystyczna, a im większa, tym więcej osób korzystających z jej walorów. Co warto wiedzieć na temat najdłuższych rzek w Polsce?
1. Wisła
Wisła (Vistula) jest królową polskich rzek. Łączy ona góry z Morzem Bałtyckim, przepływając przez całą Polskę. Źródeł Wisły należy szukać w Beskidzie Śląskim, na zboczach Baraniej Góry, z kolei do Bałtyku wpada ona w rejonie Zatoki Gdańskiej. Wisła ma 1047 km długości i przepływa przez 8 województw (śląskie, małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie, lubelskie, mazowieckie, kujawsko-pomorskie i pomorskie).
Do najważniejszych miast nad Wisłą zaliczają się m.in. beskidzkie kurorty Wisła i Ustroń, Kraków, Sandomierz, Warszawa, Toruń i Gdańsk. Warto też zajrzeć do Puław, znanych z pałacu Czartoryskich), Kazimierza Dolnego kuszącego lessowymi wąwozami i renesansową zabudową) oraz Tczewa, znanego z cennych mostów kolejowych nad Wisłą oraz muzeum, w którym skupiono się na najdłuższej polskiej rzece.
2. Odra
Odra to rzeka o długości 854 km, z czego blisko 90 km pozostaje w granicach Czech. Źródła Odry znajdują się w czeskich Sudetach (a dokładniej w Górach Odrzańskich). Swój bieg rzeka kończy w Zalewie Szczecińskim. Zanim połączy się z jego wodami, przepływa przez województwa: śląskie, opolskie, dolnośląskie, lubuskie i zachodniopomorskie. Warto podkreślić, iż na odcinku 160 km rzeka ta jest naturalną granicą między Polską a Niemcami.
Do największych polskich miast nad Odrą zaliczają się: Wrocław, Opole, Zielona Góra i Szczecin. Miłośnicy historii wędrujący wzdłuż Odry docenią też takie miasta, jak Kędzierzyn-Koźle, Brzeg czy Krapkowice. Z Odrą łączą się też tak ważne drogi wodne, jak Kanał Gliwicki i niemiecki Kanał Finow. Ponadto rzeka jest uregulowana, a jej koryto jest wykorzystywane jako droga wodna, co z kolei negatywnie wpływa na jakość wody w Odrze oraz jej ekosystem.
3. Warta
Warta ma 808 km długości i jest drugą pod względem długości rzeką znajdującą się całkowicie w granicach Polski. Przepływa ona przez województwa: śląskie, łódzkie, wielkopolskie i lubuskie, a nad jej brzegami nie brak ciekawych atrakcji. Źródła Warty znajdują się w Kromołowie (dzielnicy Zawiercia) na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, z kolei do Odry wpada ona w rejonie Kostrzyna nad Odrą.
Warta przepływa m.in. przez: Częstochowę, Poznań oraz Gorzów Wielkopolski. Wśród ciekawych miejscowości nad tą rzeką znajdują się też:
– Uniejów, czyli jedyne uzdrowisko w województwie łódzkim;
– Puszczykowo, będące świetnym punktem wypadowym na teren Wielkopolskiego Parku Narodowego;
– Sieradz, znany m.in. z okazałej bazyliki i Sieradzkiego Parku Etnograficznego.
4. Bug
Bug liczy sobie 772 km długości, przy czym na odcinku ponad 360 km jej rzeką graniczną. Źródła Bugu znajdują się w rejonie wsi Werchobuż na Ukrainie, skąd płynie w stronę Jeziora Zegrzyńskiego. Zanim połączy się z Narwią, musi przepłynąć przez województwa: lubelskie, podlaskie i mazowieckie. Po drodze Bug przepływa przez szereg ciekawych miejscowości. Do tych najważniejszych zaliczają się:
– Kryłów (lubelskie) – miejscowość znana z ruin zamku i starorzeczy Bugu;
– Włodawa (lubelskie) – miasto znane jako miasto trzech kultur, mogące się pochwalić dobrze zachowaną synagogą, cerkwią prawosławną i katolickim kościołem;
– Kodeń (lubelskie) – znane sanktuarium maryjne;
– Drohiczyn (podlaskie) – miasteczko znane z cennych zabytków sakralnych;
– Wyszków (mazowieckie) – miejscowość znana z pałacu Morzkowskich oraz plebani, w której w 1929 roku czekał na zdobycie Warszawy Feliks Dzierżyński.
5. Narew
Narew ma 484 km (z czego 36 km znajduje się w granicach Białorusi). Jej źródeł należy szukać w rejonie Dzikiego Bagna, w białoruskiej części Puszczy Białowieskiej, z kolei z Wisłą rzeka ta łączy się w rejonie Nowego Dworu Mazowieckiego. Wcześniej, w rejonie Jeziora Zegrzyńskiego, Narew łączy się z Bugiem (warto tu zaznaczyć, że jeszcze nie tak dawno Narew była uznawana za dopływ Bugu).
W Polsce Narew przepływa przez województwa: podlaskie i mazowieckie. Do najważniejszych atrakcji w jej dolinie zaliczają się jej rozlewiska i koryta między Surażem a Rzędzianami, objęte ochroną jako Narwiański Park Narodowy. Wśród ważniejszych miejscowości nad Narwią znajdują się m.in: Narew, Suraż i Kurowo (znane z siedziby NPN). Nad Narwią warto też odwiedzić Tykocin, Wiznę, Łomżę oraz Ostrołękę. Na uwagę zasługuje też Pułtusk, będący dobrym punktem wypadowym na teren Puszczy Białej.
6. San
San liczy sobie 457 km długości, dzięki czemu jest jednym z najważniejszych dopływów Wisły. Źródła tej rzeki znajdują się na terytorium Ukrainy, w Bieszczadach Zachodnich (rejon Przełęczy Użockiej). Pierwszą polską miejscowością nad Sanem są Sianki – opuszczona wieś w gminie Lutowiska, leżąca już w granicach Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Z Wisłą San łączy się w Dąbrówce Pniowskiej – podkarpackiej wsi leżącej około 10 km od Sandomierza.
W granicach Polski San przepływa przez tereny województwa podkarpackiego, mijając m.in.: Leżajsk, Stalową Wolę i Sanok. W czasie podróży wzdłuż doliny Sanu warto też zwiedzić Przemyśl, Dynów oraz Zagórz. Każda z tych miejscowości zachwyca ciekawymi zabytkami i wielokulturowym charakterem, dzięki czemu można tu poczuć magię Podkarpacia i poznać burzliwe dzieje tej krainy.
7. Noteć
Noteć jest największym dopływem Warty oraz jedną z najdłuższych rzek w Polsce. Źródła Noteci znajdują się na terenie gminy Chodecz (Pojezierze Kujawskie), z kolei jej ujście – we wsi Santok leżącej w pobliżu Gorzowa Wielkopolskiego. Rzeka ta odgrywa ważną rolę na szlaku żeglugowym łączącym Wisłę i Odrę, jest też ważnym miejscem dla amatorów spływów kajakowych.
Noteć osiąga długość 391 km i przepływa przez trzy województwa: kujawsko-pomorskie, wielkopolskie i lubuskie. Miłośnicy przyrody i zabytków w jej dolinie nudzić się nie mogą. Wśród miast, które warto odwiedzić nad Notecią, są m.in.:
– Izbica Kujawska, znana z megalitycznych grobowców sprzed ponad 5 tysięcy lat;
– Kruszwica, kojarzona z jeziorem Gołdap, Mysią Wieżą i romańską kolegiatą;
– Czarnków, będący świetnym punktem wypadowym na teren Puszczy Noteckiej.
8. Pilica
Pilica zaczyna swój bieg w pobliżu miasta Pilica, leżącego w śląskiej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Rzeka ta jest jednym z dłuższych dopływów Wisły, do której wpada na terenie województwa mazowieckiego, w rejonie wsi Ostrówek. Zanim Pilica połączy się z Wisłą, musi pokonać 319 km i przepłynąć przez województwa: śląskie, łódzkie i mazowieckie.
Pilica przepływa przez malownicze tereny, m.in. przez Parki Krajobrazowe: Sulejowski i Spalski. W jej dolinie nie brak też ciekawych miejscowości, wśród których wyróżniają się:
– Szczekociny (śląskie) z pałacem Dembińskich;
– Sulejów (łódzkie) z romańskim opactwem cystersów;
– Spała (łódzkie), znana jako świetny punkt wypadowy na teren Puszczy Pilickiej oraz Ośrodka Przygotowań Olimpijskich;
– Tomaszów Mazowiecki (łódzkie), znanego z okazałych rezydencji oraz kamienic bogatych fabrykantów;
– Warka (mazowieckie), znana z zabytkowych świątyń oraz pałacu z XIX wieku.
9. Wieprz
Wieprz liczy sobie 303 km długości. Mimo znacznej długości przepływa tylko przez jedno województwo – lubelskie. Jest to rzeka niezwykle atrakcyjna dla przyrodników i miłośników pięknych widoków, przy czym szczególnie atrakcyjny jest jej początkowy odcinek (czyli teren Roztocza Środkowego i Roztoczańskiego Parku Narodowego).
Źródeł rzeki należy szukać w rejonie Tomaszowa Lubelskiego – miasta znanego z prawosławnej cerkwi i drewnianego kościoła z XVII wieku. W rejonie Dęblina (woj. lubelskie) Wieprz kończy swój bieg i wpada do Wisły. Po drodze przepływa m.in. przez:
– Zwierzyniec, w którym ma swą siedzibę dyrekcja Roztoczańskiego Parku Narodowego;
-Szczebrzeszyn z pomnikiem chrząszcza, zabytkową synagogą oraz cmentarzem żydowskim;
-Lubartów, na terenie którego zachowało się sporo pamiątek z czasów Sanguszków.
10. Bóbr
Bóbr jest jednym z ciekawszych dopływów Odry oraz piękną rzeką o długości 272 km. Źródeł Bobru należy szukać w Karkonoszach, w rejonie czeskiego miasta Žacléř. Po pokonaniu 2 km Bóbr wpływa w granice Polski, na terenie której przepływa przez dwa województwa: dolnośląskie i lubuskie. W rejonie Krosna Odrzańskiego Bóbr kończy swój bieg i łączy się z Odrą.
Dolina Bobru zachwyca pięknymi widokami, przy czym szczególnie atrakcyjny jest jej przełom między Rudawami Janowickimi a Górami Kaczawskimi. Nad Bobrem nie brak miejsc idealnych dla aktywnych osób, nie brak też cennych zabytków i ważnych miast. Są wśród nich:
– Kamienna Góra, znana z ciekawej starówki i Sztolni Arado;
– Jelenia Góra z uzdrowiskową dzielnicą Cieplice Śląskie oraz Muzeum Karkonoskim;
– Bolesławiec, znany z pięknej ceramiki;
– Żagań z barokowym pałacem Lobkowitzów.