Kadzielnia to wzgórze znajdujące się w stolicy województwa świętokrzyskiego, czyli w Kielcach. Na terenie dawnego kamieniołomu czeka dziś szereg atrakcji dla wielbicieli mocnych wrażeń, muzyki i aktywnego wypoczynku w pięknych okolicznościach przyrody.
Co warto wiedzieć o Kadzielni? Poniżej znajdują się wybrane informacje.
1. Kadzielnia jest zbudowana z wapieni i wznosi się na 295 metrów nad poziomem morza. Dawniej znajdowały się tutaj kamieniołomy, a obecnie wyrobisko jest wypełnione podziemnymi wodami, które tworzą Jezioro Szmaragdowe.
2. Kadzielnia to największe skupisko jaskiń na całej Kielecczyźnie. Jest ich tutaj aż dwadzieścia pięć i przyciągają wielbicieli eksplorowania podziemnych komnat i korytarzy.
3. Cały system jaskiń ma długość przekraczającą 390 metrów, a deniwelacja wynosi 23 metry. Powstał on z połączeni trzech jaskiń – Jaskinia Odkrywców, Szczelina i Prochownia
4. Podziemna Trasa Turystyczna w Kielcach to zespół jaskiń, który znajduje się we wzgórzu Kadzielnia. Jaskinie te zostały odkryte w 1962 roku, a od 2012 roku są udostępnione zwiedzającym. Trasa ma około 160 metrów długości, a podczas zwiedzania można zobaczyć koralowce, liliowce i głowonogi, które stanowią skamieliny morza dewońskiego, a także zjawiska tektoniczne, krasowe i mineralizacyjne. Trasa jest czynna od kwietnia do października.
5. Jaskinia Odkrywców i Prochownia zostały połączone w 2004 roku. Pięć lat później połączono Prochownie ze Szczeliną na Kadzielni. Wewnątrz można podziwiać liczne stalaktyty, nacieki grzybkowe oraz kolumienki naciekowe w kształcie słupów i lejków. Cały obszar jaskini jest również zamieszkiwany przez nietoperze.
6. Okolice Kadzielni to raj dla fanów aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu. Przebiega tędy czerwony szlak turystyczny, który prowadzi przez Kielce. Najwyższa część wzgórza, zwana Skałką Geologów, jest otoczona przez skarpy o wysokości trzydziestu metrów.
7. Geneza nazwy „Kadzielnia” jest przedmiotem sporów między badaczami. Część z nich uważa, że nazwa ta pochodzi od rosnącego w tym miejscu jałowca, który był wykorzystywany do tworzenia kadzideł. Inni uważają, że nazwa ta nawiązuje do kadzielnika, czyli kościelnego, który kiedyś dzierżawił ten teren.
8. Z Kadzielnią wiążą się legendy, według których była ona dawniej miejscem kultu pogańskiego. Miał się tutaj znajdować specjalny ołtarz do składania ofiar. Dziś nie ma żadnych dowodów na poparcie tej tezy, ale wiadomo, że w XVI wieku całe wzgórze miał w swojej opiece kościelny kieleckiej kolegiaty, który musiał między innymi „odpędzać pogańskie moce”.
9. Eksploatację skał wapiennych w Kadzielni rozpoczęto już w XVIII wieku. Kamieniołom sukcesywnie rozbudowywano, a w 1770 roku wybudowano tutaj pierwszy wapiennik, czyli specjalny piec do wypalania wapna.
10. Głębokie wyrobiska kamieniołomu były na najniższym poziomie zalewane wodą, a ze względu na charakterystyczną barwę jeziorko nazwano Jeziorem Szmaragdowym. Było ono sztucznie zarybione pstrągami, ale wyschło w latach dziewięćdziesiątych. Obecnie trwają intensywne prace, aby je odtworzyć w tym samym miejscu.
11. W XIX wieku Kadzielnia była bardzo popularnym celem wycieczek, tym bardziej że promowali ją znani w całym kraju artyści. Jednym z popularyzatorów tego miejsca był Adolf Dygasiński, polski pisarz i encyklopedysta, który napisał między innymi „Wilka, psa i ludzi” czy „Jak się uczyć i jak uczyć innych”. Miejsce to opisywał nawet Stefan Żeromski, a na fali popularności chciano tutaj stworzyć ogród botaniczny.
12. Eksploatacja wapienia trwała tutaj aż do lat sześćdziesiątych XX wieku. Wówczas utworzono rezerwat przyrody „Kadzielnia”, a także amfiteatr. W 1979 roku odsłonięto na Kadzielni pomnik Bojowników o Narodowe i Społeczne Wyzwolenie, który stworzył Stefan Maj.
13. W 2010 roku amfiteatr na Kadzielni przeszedł kompletną przebudowę. Powstała wówczas zupełnie nowa scena z garderobami oraz pomieszczeniami technicznymi, nad sceną wybudowano zadaszenie, a nad widownią rozsuwany dach. Często odbywają się tutaj koncerty i różnego rodzaju wydarzenia kulturalne, a na widowni może zmieścić się pięć i pół tysiąca osób.
14. Rezerwat przyrody „Kadzielnia” obejmuje najwyższą część wzgórza, czyli tak zwaną Skałkę Geologów. Jest to jeden z najmniejszych rezerwatów w całej Polsce, a celem jego powstania w latach sześćdziesiątych XX wieku było zachowanie grupy skał wapiennych ze względów dydaktycznych, naukowych i krajobrazowych. Znajdują się tutaj liczne jasknie, a skały porośnięte są taką roślinnością, jak rojnik pospolity. Przez rezerwat wiodą szlaki turystyczne o różnym stopniu trudności, dzięki którym można również zobaczyć największe atrakcje Kielc.
15. Geonatura Kielce to park edukacyjny znajdujący się w Kielcach i częściowo na Kadzielni. Znajduje się na Świętokrzyskim Szlaki Archeo-Geologicznym. Działają tutaj Centrum Geoedukacji, Amfiteatr, Ogród Botaniczny, Ośrodek Pracy Twórczej Wietrznia oraz rezerwaty przyrody takie, jak Ślichowice czy Wietrznia. Ponadto to również tutaj znajduje się wejście do Podziemnej Trasy Turystycznej. Geonatura jest laureatem wielu nagród i wyróżnień.