Jaśliska Turystycznie – Co warto tu zobaczyć ?

Jaśliska – wieś w województwie podkarpackim – 30 km na południe od Krosna – która położona jest w Beskidzie Niskim. Znajduje się przy ujściu potoku Bielcza do rzeki Jasiółki. Zamieszkiwana jest przez ponad 400 osób.

Atrakcje Jaśliska, czyli co warto tutaj zobaczyć ?

1. Małomiasteczkowa zabudowa – zachował się układ urbanistyczny rynku, a przy nim i w jego okolicy odnaleźć można drewniane domy o budowie przysłupowej. Są to tzw. domy wąskofrontowe, co jest cechą charakterystyczną dla zabudowy małomiasteczkowej. Najstarsze domy pochodzą z połowy XIX w. i znajdują się w południowo-zachodniej części rynku, pod numerami 26, 29 i 30. W rynku stał również niegdyś ratusz, jednak obecna budowla jest nowa. Zachowały się pod nią jednak oryginalne piwnice.
2. Kościół pw. św. Katarzyny – powstał w latach 1724-1732 z miejscowego kamienia, a jego głównym fundatorem był bp Aleksander Antoni Fredro. Budowla powstała w stylu późnobarokowym. Na przełomie XIX i XX w. dokonano jej rozbudowy. Najstarsza część kościoła, kamienna zakrystia, pochodzi z XV w. i stanowiła część poprzedniej świątyni powstałej ok. 1370 r. W ołtarzu głównym znajduje się słynący cudami obraz z XVII w. przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Zwana jest ona Panią Jaśliską, a świątynia pełni funkcję sanktuarium Matki Bożej Królowej Nieba i Ziemi.
3. Rezerwat przyrody „Kamień nad Jaśliskami” – obejmuje górę Kamień (857 m n.p.m.) oraz porastający ją las bukowy i bukowo-jodłowy, ciekawe formy skalne w postaci wychodni piaskowca i rumowisk skalnych, a także bagniska zwane przez lokalnych mieszkańców „berezedniami”. Na terenie rezerwatu dostrzec można wyrobiska dawnych kamieniołomów, „Nad Sinym Wirem”, „Okrągła Wyspa” i „Stare Jamy”. W jednym z nich tworzy się okresowe jeziorko zwane Sinym Wyrem. Do rezerwatu można dotrzeć żółtym lub zielonym szlakiem turystycznym. Prowadzą one z Lipowca.
4. Rezerwat przyrody „Przełom Jasiołki” – znajduje się na terenie wsi Daliowa i obejmuje malowniczy przełom Jasiołki. Dolina rzeczna wciśnięta jest tu między dwa wzniesienia, Ostrą (687 m n.p.m.) i Piotruia (727 m n.p.m.). Na terenie rezerwatu znajdują się wysokie skalne ścianki i urwiska, osiągające nawet do 30 m wysokości. Przez rezerwat przebiega ścieżka przyrodnicza „W przełomie Jasiołki”.
5. Ścieżka historyczno-krajobrazowa „Na Węgierskim Trakcie” – przebiega fragmentem dawnego „traktu węgierskiego” pomiędzy Szklarami i Jaśliskami. Trasa wiedzie przez Jaśliski Park Krajobrazowy. Po drodze mija się kapliczkę „U Jana”, która pojawia się w filmie „Wino truskawkowe” w reżyserii Dariusza Jabłońskiego i kapliczkę „Na Sołtystwie”, która według podania została wzniesiona nad cudownym źródełkiem. Trasa liczy ok. 2,5 km i kończy się w Jaśliskach.
6. Szlaki turystyczne – z Jaślisk wychodzi niebieski szlak turystyczny, który łączy się ze szlakiem żółtym na Skrzyżowaniu pod Tokarnią. Żółtym szlakiem można stąd podążać w kierunku Lipowca i szczytu Kamień bądź w stronę wzniesienia Czerwony Horb. Niebieski szlak prowadzi dalejdo Chatki Studenckiej w Zyndranowej, skąd można wyruszyć na kolejne górskie wędrówki.
7. Wodospad na potoku Wisłoczek – kaskada, która znajduje się w pobliżu wsi noszącej również nazwę Wisłoczek. Woda spada tu z progu skalnego znajdującego się na wysokości ok. 3 m. W pobliżu wodospadu znajduje się odsłonięcie fliszu karpackiego, co pozwala zaobserwować warstwy skalne, z jakich zbudowany jest Beskid Niski. Sama wieś Wisłoczek zamieszkana była niegdyś przez Łemków, po których pozostało cerkwisko z ruinami dzwonnicy oraz cmentarz.
8. Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej – prezentuje pamiątki związane z ludnością łemkowską, która w latach 1945-1946 została częściowo wysiedlona z Podkarpacia na tereny byłego ZSRR. Na terenie skansenu zobaczyć można tradycyjne chaty, wiejską świetlicę, kuźnię, rekonstrukcję kaplicy łemkowskiej, wiatrak, małą karczmę czy chlewik. W ramach wystaw prezentowane są m. in. przedmioty codziennego użytku i gospodarskie, narzędzia i sprzęty rolnicze, warsztaty rzemieślnicze czy meble.
9. Wieża widokowa na Cergowej (716 m n.p.m.) – drewniana wieża o wysokości ok. 22 m nawiązuje swoim wyglądem do kanadyjskich wież wiertniczych, które można było spotkać na tym terenie w czasach wydobycia ropy na przełomie XIX i XX w Obejmuje trzy poziomy pośrednie oraz platformę widokową, z której można podziwiać panoramę Beskidu Niskiego, Bieszczadów, Beskidu Sądeckiego, Gorców, Pogórza Karpackiego i Tatr. Na Cergową można dojść żółtym szlakiem turystycznym z Dukli bądź z Zawadki Rymanowskiej lub czerwonym szlakiem z Nowej Wsi bądź z Lubatowej.

Szukasz więcej atrakcji na Podkarpaciu ? Zajrzyj do artykułu – 18 popularnych atrakcji na Podkarpaciu

Jaśliska były lokowane jako miasto Honstath w 1366 r. Zasadźcą był Jan z Hesselina, który otrzymał przywilej lokacyjny od króla Kazimierza Wielkiego. W XV w. miasto rozwinęło się dzięki handlowi winem i kamieniarstwu. Surowiec kamieniarze pozyskiwali z pobliskiej góry Kamień. Na rozwój wpływało również korzystne położenie w pobliżu tzw. traktu węgierskiego.

Rozwój innych ośrodków, które walczyły o możliwość handlowania winem, a także zmiana trasy traktu węgierskiego, wpłynęły na upadek gospodarczy Jaślisk, który postępował od XVII w. Wskutek rozbiorów Jaśliska trafiły pod zabór austriacki, co wraz z klęskami nieurodzaju, pożarami i epidemiami wpłynęło na dalszy regres.

W 1848 r. została zniesiona pańszczyzna, a Jaśliska przestały być miastem prywatnym. W czasie I wojny światowej miasto stało się kilkukrotnie świadkami walk. XX-lecie międzywojenne przyniosło utratę praw miejskich w 1934 r. ze względu na zubożenie ekonomiczne. Od tamtej pory miejscowość pozostaje wsią.