Choć w Polsce nie brakuje niewysokich pasm górskich czy ciekawych skałek, to jednak Góry Stołowe mają w sobie coś takiego, co czyni je jedynymi w swoim rodzaju. W sporej mierze swoją oryginalność zawdzięczają budowie płytowej, co jest dość unikatową cechą geologiczną na skalę Europy. Dzięki walorom przyrodniczym region ten zaliczany jest do najpiękniejszych miejsc w Polsce.
To właśnie dzięki temu w Górach Stołowych powstało tak wiele ciekawych formacji skalnych, do których ochrony powołano Park Narodowy Gór Stołowych. Znajdziemy tam ponad 100 kilometrów szlaków turystycznych, zazwyczaj mało wymagających, za to zapewniających niezwykłe widoki.
Pamiętać należy jednak, że warto także odwiedzić drugą część pasma, znajdującą się po stronie czeskiej.
1. Białe Skały
Białe Skały, nazywane również Białymi Ścianami, stanowią przykład dość rzadko spotykanej formacji skalnej. Ich powstanie jest bowiem związane ze zjawiskiem podmorskich tarasów akumulacyjnych, rozpoznanym przez naukowców jedynie w kilku miejscach na całym świecie. To dlatego Białe Skały zbudowane są ze szczególnej odmiany piaskowca o bardzo jasnym zabarwieniu, któremu zresztą zawdzięczają swoją nazwę. Białe Skały są położone w Parku Narodowym Gór Stołowych na wysokości ok. 800 m n.p.m. Można do nich dotrzeć szlakiem żółtym lub niebieskim z parkingu przy Szosie Tysiąca Zakrętów w pobliżu Narożnika lub z Karłowa.
2. Błędne Skały
Błędne Skały, nazywane dawniej także Wilczymi Dołami, nieprzypadkowo uznawane są za jedną z największych atrakcji Gór Stołowych. Stare góralskie podania głoszą, że sam legendarny Liczyrzepa porozrzucał tu głazy, tworząc niezwykle ciekawy skalny labirynt. Już same nazwy takie, jak „Kurza Stopka”, „Stołowy Głaz” czy „Tunel” sporo mówią na temat tego, czego można spodziewać się na miejscu. Sam spacer po Błędnych Skałach zajmuje zwykle około godziny i jest płatny. Warto również pamiętać, że w niektórych miejscach trzeba się nieco pogimnastykować, pomóc sobie rękami, przytrzymać się barierki bądź przecisnąć przez ciasną szczelinę. Przez skały przechodzą dwa szlaki turystyczne – zielony z Polanicy Zdroju do Karłowa i żółty z Karłowa do Dusznik Zdroju. Do dyspozycji turystów pozostaje darmowy parking poniżej skał, odległy od nich o około godzinę spaceru, oraz płatny parking tuż przy skałach.
3. Droga Stu Zakrętów
Droga Wojewódzka nr 387, łącząca Kudową Zdrój ze Ścinawką Górną, uchodzi powszechnie za jeden z najciekawszych górskich odcinków drogowych w Polsce. Obecny przebieg wytyczony został jeszcze w drugiej połowie XIX wieku przez Prusaków. Najciekawszym fragmentem jest odcinek od Radkowa do Kudowej Zdroju, nazywany Drogą Stu Zakrętów. Szosa na tym odcinku malowniczo wije się przez las, mijając po drodze najbardziej znane miejsca Gór Stołowych takie, jak chociażby Radkowskie Skały, Szczeliniec Wielki, Lisia Przełęcz czy Fort Karola.
4. Ekocentrum Parku Narodowego Gór Stołowych
Najlepszym sposobem poznawania pięknych miejsc przyrodniczych jest oczywiście spacer, podczas którego można nacieszyć się świeżym powietrzem i zapierającymi dech w piersiach widokami. Często warto jednak dodatkowo odwiedzić lokalną placówkę edukacyjną lub muzealną, w której można usystematyzować swoją wiedzę i świadomiej przeżywać kontakt z naturą. W Górach Stołowych tę rolę pełni Ekocentrum PNGS, zlokalizowane w Kudowej Zdroju. Ekspozycja prezentowana w Ekocentrum jest niezwykle nowoczesna i wykorzystuje interaktywne, multimedialne środki przekazu. Zastosowana technologia pozwala ciekawie spędzić czas i lepiej zaznajomić się z florą i fauną Gór Stołowych. Rezerwacji biletów można wygodnie dokonać na stronie internetowej Ekocentrum.
5. Fort Karola
Dość popularne i nieco tajemnicze miejsce, łączące historię ze wspaniałymi okolicznościami przyrody. Strażnica nazywana Fortem Karola została wybudowana pod koniec XVIII wieku i ochrzczona imieniem niemieckiego cesarza Karola VI. Od połowy XIX wieku, w związku ze zmianami politycznymi, Fort zaczął tracić na znaczeniu i stopniowo niszczeć. Współcześnie pozostały po nim jedynie ruiny, stanowiące jednak dość ciekawy punkt turystyczny, a szczególnie widokowy. Z Fortu Karola rozciągają się bowiem wspaniałe widoki a wielu twierdzi, że jest to najlepsze miejsce do podziwiania Szczelińca Wielkiego. Warto dodać, że Fort jest odległy o nie więcej niż kwadrans spaceru od parkingu przy Drodze Stu Zakrętów, dzięki czemu łatwo go odwiedzić nawet przy okazji innej wycieczki. Jest to również popularny cel wycieczek na wschód lub zachód słońca.
6. Łężyckie Skałki
Inna nazwa tego miejsca to „Afrykańska Sawanna”, ale spokojnie: raczej nie spotkacie tu lwów, nosorożców czy żyraf. Cały dowcip polega na tym, że rozległa górska łąka z pojedynczymi skałami i drzewami, znana jako „Łężyckie Skałki”, może nieco przypominać afrykańskie płaskowyże. Łężyckie Skałki rozciągają się u podnóża Narożnika, na południowy zachód od Lisiej Przełęczy. Cechą charakterystyczną łąki są rozrzucone po całym jej obszarze mioceńskie skałki, o wysokości nie przekraczającej pięciu metrów. Jest to również bardzo przyjemne miejsce wypoczynkowe, charakteryzujące się występowaniem dużej ilości gatunków traw i ziół.
7. Narożnik i Skały Puchacza
Jedną z ciekawszych i ładniejszych tras pieszych w Górach Stołowych jest pętla niebieskim i żółtym szlakiem turystycznym, przechodząca przez Narożnik, Skały Puchacza i omawiane już Białe Skały. Narożnik jest jednym z najbardziej znanych szczytów w Górach Stołowych. Wznosi się na wysokość 849 m n.p.m. Ze szczytu roztacza się malowniczy widok na okoliczne góry i skały, a przy dobrej pogodzie widać z niego Góry Bystrzyckie i Orlickie. W pobliżu szczytu mijamy tablicę upamiętniającą do dziś niewyjaśnioną zbrodnię z 1997 r., w wyniku której zastrzelonych zostało dwoje turystów. Idąc dalej z Narożnika w kierunku Urwiska Batorowskiego natkniemy się na malownicze Skały Puchacza (Sowie). Zarówno jedno, jak i drugie miejsce jest bardzo popularne wśród wspinaczy.
8. Park Dinozaurów w Karłowie
Karłów, będący turystycznym centrum Parku Narodowego Gór Stołowych, może poszczycić się różnymi atrakcjami dla turystów, także tych najmłodszych. Jedną z nich jest Park Dinozaurów, umiejscowiony u stóp Szczelińca Wielkiego. W Parku można obejrzeć kolekcję replik dinozaurów oraz dowiedzieć się więcej na temat tych prehistorycznych stworzeń. Dla dzieci przygotowano także bezpieczny plac zabaw oraz bar Dinuś. Na miejscu można także zakupić ciekawe pamiątki oraz rękodzieło w specjalnym sklepiku.
9. Radkowskie Bastiony
Kolejny niezwykle widokowy szlak, na którym raz po raz mijamy pionowe skalne ściany lub omszałe głazy o wymyślnych kształtach. Radkowskie Skały, nazywane również Bastionami, znajdują się w południowo-wschodniej części Gór Stołowych, na południe od wsi Radków. Bastiony zawdzięczają swoją nazwę fantazyjnym kształtom, będącym skutkiem wieloletnich procesów erozyjnych. Radkowskie Skały położone są ok. 5 minut piechotą od Drogi Stu Zakrętów, a ich obejście w całości zajmuje nie więcej niż pół godziny. Dobrym pomysłem jest połączenie Radkowskich Bastionów z wycieczką na inne atrakcje, np. położone niedaleko Skalne Grzyby.
10. Skalne Grzyby
Skoro wspomniane zostały już o Skalne Grzyby, należałoby wyjaśnić, czym tak właściwie one są. Skalne Grzyby rozciągają się pomiędzy Batorowem a wspomnianymi Radkowskimi Bastionami i podobnie, jak one, stanowią przykład ciekawych form skalnych, ukształtowanych przez procesy erozyjne. W tym przypadku fantazyjne kształty skał faktycznie kojarzą się z grzybami, co znajduje odzwierciedlenie w nazwie tego miejsca. Na Skalne Grzyby najłatwiej dostać się od Radkowskich Skał lub Sroczego Zakrętu przy Drodze Stu Zakrętów. Obejście całości obszaru może zająć ok. trzech godzin, przy czym trasa prowadzi głównie przez las i nie posiada większych przewyższeń.
11. Skalniak
Wznoszącemu się na 915 m n.p.m. Skalniakowi do Korony Gór Polski zabrakło raptem kilku metrów wysokości. Nie oznacza to jednak, że nie warto się tu wybrać, bo choć skałki pewnie nie dorównują tym znanym z minimalnie wyższego Szczelińca Wielkiego, to Skalniak jest niezaprzeczalnie pięknym miejscem widokowym. Z różnych miejsc wierzchowiny roztaczają się widoki na Szczelińce, Góry Sowie, Bardzkie czy Kamienne. Przez północny stok Skalniaka prowadzi Główny Szlak Sudecki (czerwony szlak turystyczny PTTK).
12. Szczeliniec Mały
Nie Strzeliniec, jak mówią niektórzy, a właśnie Szczeliniec, czyli miejsce pełne skalnych szczelin. Nazwa doskonale obrazuje to, czym są dwa najbardziej znane szczyty Gór Stołowych – Szczeliniec Mały i Wielki. Wierzchołek Szczelińca Małego jest objęty ścisłym rezerwatem przyrody, a co za tym idzie, zakazem wstępu turystów. Nie da się jednak ukryć, że jest to góra wyjątkowo ciekawa i już sam jej widok z dystansu robi ogromne wrażenie. Ciekawostką historyczną są pozostałości po pruskim forcie, tzw. Baterii nad Pasterką, usytuowane u podnóża góry.
13. Szczeliniec Wielki
Najwyższy i najbardziej znany szczyt Gór Stołowych, należący do Korony Gór Polski. Jego najwyższy punkt, tzw. Fotel Pradziada, wznosi się na wysokość 922 m n.p.m. Szczyt pokryty jest skalnym labiryntem, stanowiącym jedną z największych atrakcji Gór Stołowych. Znajdziemy tu zarówno formacje skalne o fantazyjnych kształtach (np. Mamut, Wielbłąd, Sowa czy Małpa), jak i wąskie szczeliny i korytarze, np. Piekiełko. Szczególną ciekawostką są Kołyska Księżniczki Emilki i Serce Ducha Gór – obie skały są tzw. chybotkami, co oznacza, że pomimo dużego ciężaru, da się stosunkowo niedużym wysiłkiem wprawić je w ruch. Warto pamiętać, że na górze panuje specyficzny mikroklimat, przez co na dnie niektórych szczelin śnieg utrzymuje się nawet w lecie. Na Szczeliniec Wielki najłatwiej dojść szlakiem turystycznym z Karłowa. Wejście do skalnego labiryntu na szczycie jest płatne.
14. Wodospady Pośny
Szereg wodospadów na potoku Pośna, w pobliżu Skalnych Wrót, to dość mało znana, a bardzo ciekawa atrakcja przyrodnicza. Malownicze położenie i kształt wodospadów jest pochodną charakterystycznego ukształtowania terenu z wyraźnym spadkiem w tym rejonie, ruchów górotwóczych oraz procesów krasowych. Teren dookoła wodospadów jest uznany za szczególnie cenny obszar leśny i objęty ochroną. Wodospady Pośny leżą w pobliżu żółtego szlaku z Radkowa na Szczeliniec Wielki, nieopodal przechodzi także Ścieżka Dydaktyczna Skalnej Rzeźby. W okolicy można także znaleźć poniemiecki kamienny drogowskaz, kierujący włąśnie do Wodospadów Pośny.
15. Zalew Radkowski
Jednym z ciekawszych miejsc do podziwiania Gór Stołowych jest sztuczny Zalew Radkowski, utworzony w latach 70′ XX wieku jako miejsce wypoczynkowe dla górników z Nowej Rudy. Zbiornik pełni swoją funkcję rekreacyjną po dziś dzień, cieszy się również dużą popularnością wśród miłośników sportów wodnych oraz wędkarzy. Powierzchnia Zalewu Radkowskiego wynosi ok. 5 hektarów. Warto dodać, że przez zaporę przebiega żółty szlak turystyczny, prowadzący z Radkowa na Szczeliniec Wielki przez Pasterkę.
16. Wyprawa do schroniska Pasterka
Ciekawą trasą dla wprawionych w górskich wędrówkach turystów może być wyprawa prowadząca z Kudowy Zdrój przez Pstrążnę do schroniska Pasterka, znajdującego się u podnóża Szczelińca. Dalej na jego szczyt, a następnie do Błędnych Skał z zejściem do Karłowa lub powrót śródleśną drogą do Pstrążnej i z powrotem do Kudowy. Trasa ta jest dość długa dlatego warto zarezerwować sobie na nią cały dzień, wychodząc możliwie wcześnie rano. Całość trasy w zależności od wybranych po drodze wariantów to około 30 kilometrów. Wprawni turyści powinny dać radę pokonać ją w ciągu jednego długiego dnia. Wariant z zejściem do Karłowa jest alternatywny i zdecydowanie krótszy.
17. Skansen w Pstrążnej
Skansen w Pstrążnej znajduje się około 7 kilometrów od centrum uzdrowiska Kudwa-Zdrój przy szlaku prowadzącym na Szczeliniec. Na jego terenie znajdują się zabytkowe obiekty budownictwa charakterystyczne dla ludności zamieszkującej te tereny poczynając od XVIII wieku.
18. Czeski Góry Stołowe
Część Gór Stołowych położona po czeskiej stronie obfituje również w formy skalne bardzo podobne do tych występujących w Błędnych Skałach. W miejscach najbardziej ciekawych, Czesi przygotowali specjalne miejsca wytyczając szlaki turystyczne. Do najbardziej atrakcyjnych należą Broumovské stěny i Adršpašskoteplické skály.
Ciekawostki o Górach Stołowych
- Góra stołowa to charakterystyczny rodzaj góry z bardzo płaskim wierzchołkiem i stromymi stokami. Góry tego typu zbudowane są ze skał osadowych powstałych na skutek pionowych ruchów tektonicznych oraz bardzo długiego czasu oddziaływania na nie klimatycznej erozji. Wiatr, zmieniające się temperatury oraz woda przez setki tysięcy lat zrobiły swoje. Niewiele jest miejsc na mapie świata gdzie wskazać można ten rodzaj górotworu. W Polsce przykładem takiego rodzaju gór są właśnie Góry Stołowe. Najpopularniejszym na świecie wzniesieniem tego typu jest góra dominująca nad nad Przylądkiem Dobrej Nadziei w Republice Południowej Afryki.
- Za pierwszą osobę, która weszła na Szczeliniec Wielki uważa się jezuitę, który w roku 1576 wdrapał się na nią i pozostawił wyryte na skale, najprawdopodobniej swoje inicjały JHS lub SJ. Obecnie znaki te są nieczytelne.
- Karłówek to nieistniejąca wieś, której pozostałości znajdują na północnym wschodzie od Szczelińca Wielkiego. Do czasu zakończenia II wojny wioskę zamieszkiwała nieliczna ludność niemiecka. Po zakończeniu wojny mieszkańcy Karłówka zostali wysiedleni do Niemiec. Opuszczonych gospodarstw nikt nie zamieszkał i zaczęły one zarastać roślinnością i podupadać.
- Zimą na terenie Gór Stołowych wytyczone są trzy główne pętle tras narciarstwa biegowego. Trasy są różnej długości.
- Zwolennicy uprawiania turystyki rowerowej znajdą na terenie Gór Stołowych wiele atrakcyjnych miejsc do uprawiania swojej pasji. Międzynarodowe trasy rowerowe „Gór Stołowe” liczą 125 kilometrów długości.
admin
