Dolina Kościeliska uznawana jest za jedno z najpiękniejszych miejsc w polskich Tatrach. Co roku odwiedzają ją tysiące turystów, których zachwycają malownicze, wysokie góry, przepiękne hale pełne karpackiej roślinności, a także strome ściany wąwozów, które rozciągają się wzdłuż całej doliny. Choć szlak ciągnący się przez Dolinę Kościeliską jest długi, trudny spacer wynagradzają niezwykłe widoki Tatr Zachodnich. To miejsce, które chętnie odwiedzane jest przez miłośników obcowania z naturą, rodziny z dziećmi, a także grotołazów.
1. Dolina Kościeliska to druga największa dolina w Tatrach. Ma długość 9 kilometrów, a jej obwód wynosi około 27 kilometrów. Pod względem długości prześciga ją jedynie Dolina Chochołowska.
2. Położona jest około 7 km od Zakopanego. Aby się do niej dostać należy dojechać do miejscowość Kościelisko gdzie znajdują się parkingi dla aut lub też zatrzymują się busy dowożące turystów z okolicznych miejscowości.
2. Turystyczne walory Doliny Kościeliskiej doceniane są już od ponad 200 lat – pierwsi turyści zawitali tu już na początku XIX wieku. Wspaniała dolina była także miejscem, które chętnie odwiedzane było przez polskich artystów. Szczególnie doceniał ją Stefan Żeromski – jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy, autor takich dzieł jak „Siłaczka”, „Ludzie bezdomni”, „Przedwiośnie” i „Syzyfowe prace”.
3. Wzdłuż doliny znajduje się wiele odgałęzień, wąwozów i żłobień. Najbardziej znanym z nich jest Wąwóz Kraków, który ma długość około 3 kilometrów, a jego dno pokrywają duże głazy i kamienie. Na terenie wąwozu znajduje się aż 120 różnych jaskiń, z których najpopularniejszą jest krótka, wąska i stroma Smocza Jama. Grota ma długość 44 metrów, a różnica wysokości jej wlotu i wylotu wynosi ponad 18 metrów.
4. Najwyższym szczytem otaczającym Dolinę Kościeliską jest Błyszcz – masyw, którego wysokość sięga 2159m n.p.m.
5. Dolina Kościeliska powstała wiele milionów lat temu podczas orogenezy alpejskiej – procesu fałdowania, w którym powstały całe Tatry. Duży wpływ na dzisiejszy wygląd doliny miały lodowce, które przesuwały się po tym terenie, żłobiąc kolejne, ogromne wąwozy.
6. Przez dno doliny przepływa Kościeliski Potok – niewielka rzeka, która ma długość około 8,5 kilometra.
7. Na terenie doliny znajduje się największy i najgłębszy kompleks jaskiń w Polsce. Zbadane korytarze Jaskini Wielkiej Śnieżnej mają długość ponad 23 kilometrów, jednak prawdopodobnie wiele części kompleksu do dziś nie zostało odkrytych. Najgłębszy punkt w jaskini znajduje się ponad 800 metrów pod jej wlotem. W środku znajdują się ogromne studnie, wodne kaskady i wodospady, a także liczne formy naciekowe.
8. Dolina Kościeliska znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wstęp na cały obszar parku jest płatny. Bilety wstępu kosztują 8zł (bilety normalne) i 4zł (bilety ulgowe).
9. Świat roślin i zwierząt Doliny Kościeliskiej jest bardzo zróżnicowany. Na jej terenie rośnie wiele rzadkich gatunków roślin karpackich m.in. tojad Kotuli, turzyca dwupienna i irga kutnerowata. Dolinę zamieszkują takie zwierzęta jak orły, płochacze, sowy, jelenie i kozice tatrzańskie, rzadziej spotkać można tu niedźwiedzie brunatne i świstaki.
10. Od XV do połowy XIX wieku Dolina Kościeliska była wykorzystywana do pozyskiwania różnych surowców. Na terenie doliny wydobywano m.in. antymon, złoża miedzi i srebro.
11. W przysiółku Kiry, tuż przed wejściem do Doliny Kościeliskiej, znajdują się płatne parkingi, toalety, kilka punktów gastronomicznych oraz kasy biletowe, w których można zakupić wejściówki do Tatrzańskiego Parku Narodowego.
12. Jedną z największych atrakcji Doliny Kościeliskiej jest Jaskinia Mroźna, która ma długość 773 metrów i leży na wysokości 1100m n.p.m. Po zakupieniu biletów wstępu jaskinię można zwiedzić. Jej przejście zajmuje około 30 minut. Charakterystyczną cechą groty jest niska temperatura (około 6 stopni Celsjusza przez cały rok), a także bardzo duża wilgotność wnętrza jaskini.
13. Przez całe dno Doliny Kościeliskiej prowadzi zielony szlak turystyczny. Znajduje się tu również wiele skrzyżowań szlaków, którymi dotrzeć można do innych części Tatrzańskiego Parku Narodowego m.in. na Czerwone Wierchy, do Doliny Chochołowskiej i nad Smerczyński Staw.
14. W górnej części Doliny Kościeliskiej funkcjonuje schronisko PTTK na Hali Ornak. Budynek znajduje się na wysokości 1100m n.p.m. W środku umiejscowionych zostało kilkadziesiąt miejsc noclegowych, bufet, kuchnia i niewielka stołówka dla turystów, a przed obiektem znajdują się ławki i miejsca piknikowe do odpoczynku dla turystów.
15. Większość turystów decyduje się na piesze przemierzanie długiej doliny. Latem wzdłuż doliny jeżdżą jednak bryczki konne, zaś zimą organizowane są wycieczki saniami i kuligi. Należy pamiętać, że na terenie Doliny Kościeliskiej obowiązuje całkowity zakaz poruszania się na rowerze. Miłośnikom jazdy na dwóch kółkach polecić jednak można inne szlaki tatrzańskie m.in. drogę przez część Doliny Chochołowskiej, trasę na Halę Gąsienicową z Doliny Suchej Wody oraz częścią Drogi nad Reglami, która uznawana jest za jedną z najpiękniejszych tras w całym Tatrzańskim Parku Narodowym.