Żółwie to bogaty i różnorodny rząd owodniowców z gromady zauropsydów. Dzielą się na 14 rodzin, 356 gatunków oraz 122 podgatunki, a wspólnym mianownikiem ich wszystkich są twarde, charakterystyczne pancerze. Co warto wiedzieć o żółwiach?
1. Żółwie dzielą się na takie, które żyją na lądzie oraz takie, które żyją w wodzie. Niektóre z nich są roślinożerne, a z kolei inne przepadają za mięsem. Różnią się również rozmiarami. Najmniejszy żółw lądowy, zwany plamistym, nie przekracza dziesięciu centymetrów długości. Z kolei największy żółw lądowy, zwany skórzastym, może mieć nawet ponad dwa metry długości.
2. Żółwie występują na wszystkich kontynentach, wyłączając tylko Antarktydę.
3. Gatunki żółwi, które zamieszkują strefę klimatu umiarkowanego, a więc między innymi Europę i Amerykę Północną, zapadają w sen zimowy. Hibernacja pozwala im przetrwać niską temperaturę, a sen letni zbyt wysoką.
4. Żółw błotny jest gatunkiem żółwia, który żyje na wolności w Polsce. Jest bardzo rzadko spotykany i znajduje się pod ścisłą ochroną. Nie można go nawet fotografować, ponieważ takie sytuacje niepokoją zwierzęta. Jeszcze rzadziej występują w Polsce takie gatunki, jak żółw stepowy czy żółw czerwonolicy.
5. Naukowcy szacują, że żółwie pojawiły się na Ziemi już 255 milionów lat temu. Dane molekularne wykazują, że już w paleozoiku i mezozoiku były w pełni wykształcone. Ich przodkowie nazywani byli parejazaurami.
6. W Ameryce Północnej znaleziono największe szczątki żółwia w historii. Mierzyły one ponad cztery metry.
7. Skorupa żółwia, zwana karapaksem, jest tak naprawdę jego szkieletem, który chroni miękkie ciałko. Żółwie są jedynymi kręgowcami na świecie, które mogą poszczycić się szkieletem zewnętrznym. Karapaks powstał w toku ewolucji wskutek przekształcenia żeber w kostne płytki. Z kolei dolna część brzucha nazywana jest plastronem i powstała dzięki przekształceniu żebra brzusznego i obojczyka.
8. Niektóre gatunki żółwi zamiast twardego pancerza wyposażone są w gładką skórę z płytami kostnymi. Należą do nich na przykład żółwie skórzaste występujące w oceanach i Morzu Śródziemnym. Żółwie te wyposażone są również w płaskie płetwy i są największymi żyjącymi obecnie gadami, które tylko czasami ustępują pod względem wielkości niektórym krokodylom.
9. Kolor karapaksu różni się w zależności od strefy występowania danego gatunku. Żółwie żyjące na chłodniejszych terenach mają ciemniejszą skorupę, która lepiej pochłania ciepło. Żółwie widywane w strefie tropikalnej mają jasną skorupę. Kwestia ta jest bardzo ważna, ponieważ zwierzęta te są zmiennocieplne.
10. Szylkret to masa rogowa z pancerzy żółwi morskich. W XIX wieku bardzo modne były grzebienie i spinki do włosów z tego tworzywa, a także meble i biżuteria inkrustowana szylkretem.
11. Żółwie są jedynym gatunkiem zwierząt na świecie, który może się poszczycić tym, że ich biodra i łopatki znajdują się wewnątrz żeber.
12. Żółwie są wyposażone w rogowy dziób. W jego wnętrzu zamiast zębów występują ostre listwy, znajdujące się na krawędziach ich żuchwy.
13. Podczas oddychania u żółwi poruszają się wyłącznie mięśnie brzucha. Z przeciwieństwie do wszystkich innych zwierząt, u żółwi nie poruszają się wówczas żebra.
14. Żółwie nie mają otworów usznych. Są również pozbawione błon bębenkowych i ucha środkowego. Mają za to rozdzielone i ruchome powieki.
15. Policefalia to zjawisko, która zdarza się wśród żółwi. Polega ono na tym, że z jednego tułowia wyrastają aż dwie głowy. U tych kręgowców zdarzają się również przypadki, kiedy żółw wykluwa się z trzema głowami.
16. Żółwie mają bardzo dobrze rozwinięte zmysły. Cechują się bardzo dobrym węchem i świetnym słuchem, dzięki któremu w porę zdają sobie sprawę z zagrożenia. Przede wszystkim zaś wyróżniają się bardzo dobrym wzrokiem i rzadką wśród zwierząt umiejętnością rozpoznawania kolorów.
17. Żółwie kojarzą się ze stworzeniami, które niechętnie i niezbyt często się ruszają, a jak już to robią, to nie są zbyt szybkie. Okazuje się, że żółw skórzasty pokonuje nawet 16 tysięcy kilometrów w ciągu roku. Dzięki temu zawsze znajduje miejsce w ciepłych wodach mórz i oceanów na całym świecie.
18. Żółwie morskie płaczą, ale nie ma to nic wspólnego z ich uczuciami. Kanaliki łzowa pomagają im utrzymać higienę i oczyścić oczy z morskiej soli.
19. Jeśli ktoś chce pomóc żółwiowi przejść przez ulicę, powinien przenieść go na drugą stronę i skierować dokładnie w tę stronę, w którą chciał się udać. W przeciwnym razie nieświadomie może ponownie wyjść na ulicę i znaleźć się w niebezpieczeństwie.
20. Skorupa stanowi dla żółwia doskonałą ochronę, a potrafi on w ułamku sekundy schować wszystkie kończyny i ogonek do środka. Dlatego też największym zagrożeniem dla żółwi jest człowiek. Dzieje się tak ze względu na kwitnący handel egzotycznymi okazami żółwi, wypadki samochodowe, a także nieodpowiedzialne traktowanie pupili domowych.