Westerplatte – półwysep położony na terenie miasta Gdańska. Miejsce, w którym rozpoczęła się II wojna światowa.
1. Teren ten wyłonił się pod koniec XVII w. jako dwie ławice piaskowe, które określono mianem Płyta Wschodnia (Ost Platte) i Płyta Zachodnia (West Platte). Dużą rolę w tym procesie odegrała Wisła, która uchodziła wówczas do morza w okolicach Twierdzy Wisłoujście. Płyta Wschodnia z czasem połączyła się ze stałym lądem. Płyta Zachodnia, przy wsparciu człowieka, stała się wyspą nazwaną potem Westerplatte.
2. Przekształcenie wyspy Westerplatte w półwysep miało miejsce w XVIII w. Po powodzi w 1840 r. Wisła utorowała sobie nową drogę do morza (Wisła Śmiała). Odnoga Wisły przy Westerplatte stała się kanałem (Martwa Wisła). W latach 1845-1847 przeprowadzono prace, których celem było zamknięcie starego ujścia Wisły groblą. Wówczas wyspa Westerplatte połączona została z dawną Płytą Wschodnią i tak powstał półwysep.
Zobacz więcej atrakcji w Gdańsku
3. Po powstaniu półwyspu rozwinął się tu na krótko nadmorski kurort. Było to najkrócej działające kąpielisko na terenie Gdańska. Pierwszy zakład kąpielowy i restauracja powstały jeszcze przed powstaniem półwyspu, w 1835 r. z inicjatywy Martina Krügera. W 1880 r. część półwyspu została kupiona przez Towarzystwo Żeglugowe „Weichsel”. Utworzyło ono przystań dla statków z Gdańska oraz wybudowało m. in. Dom Zdrojowy, Halę Plażową i molo (Molo Cesarskie). W 1914 r. znaczna część zabudowań Westerplatte ucierpiała w wyniku silnego sztormu. Po I wojnie światowej Westerplatte było miejscem rekreacji już tylko przez kilka lat.
4. W 1919 r. Westerplatte zostało zakupione przez ks. Stanisława Adamskiego, zarządcę Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych, z inicjatywy Mieczysława Jałowieckiego. W 1924 r. półwysep został przyznany Polsce przez Radę Ligi Narodów. Wybrany został wówczas jako najodpowiedniejsze miejsce dla tranzytu broni i amunicji. W 1925 r. Polska otrzymała od Ligi Narodów teren Westerplatte do bezterminowego i bezpłatnego użytkowania, a następnie przyznano jej prawo do utrzymywania tam straży wojskowej. W latach 1926-1939 funkcjonowała tu Wojskowa Składnica Tranzytowa, a Westerplatte było de facto eksklawą polską na terytorium Wolnego Miasta Gdańska.
5. 1 września 1939 r. o godz. 4:45 niemiecki pancernik Schleswig-Holstein otworzył ogień do polskiej placówki. Uznaje się to powszechnie za symboliczny początek II wojny światowej. Była to pierwsza bitwa w czasie tej wojny, choć najprawdopodobniej nie pierwszy atak III Rzeszy na Polskę.
6. Obrona Westerplatte trwała od 1 do 7 września 1939 r., a dowodził nią mjr Henryk Sucharski. Na pewien czas obowiązki dowódcy przejął również kpt. Franciszek Dąbrowski. Polscy żołnierze odpierali ataki, jednak Niemcy po ściągnięciu dodatkowych sił osiągnęli prawie dwudziestokrotną przewagę liczebną. 7 września polska placówka po odparciu 13 szturmów poddała się. Dowódca wojsk niemieckich gen. Friedrich Eberhardt w uznaniu dla męstwa Polaków pozwolił mjr Sucharskiemu na założenie munduru galowego i zachowanie szabli, a także zasalutował przed nim podczas rozmów. Niemcy nadali Obronie Westerplatte przydomek „małe Verdun”, nawiązując w ten sposób do niezwykle krwawej bitwy niemiecko-francuskiej podczas I wojny światowej.
7. W latach 1940-1941 na Westerplatte funkcjonował podobóz obozu koncentracyjnego w Stutthofie.
8. W 1946 r. w miejscu Wartowni nr 5 postawiono krzyż i tablicę z nazwiskami poległych Obrońców. Powstał w ten sposób symboliczny cmentarz. W 1962 r. krzyż został usunięty a na jego miejscu pojawił się czołg T-34. Obecnie czołg znajduje się przy placówce „Fort.
9. 9 października 1966 r. na Westerplatte został odsłonięty Pomnik Obrońców Wybrzeża. Autorami projektu byli Franciszek Duszeńko i Henryk Kitowski. Pomnik składa się z kopca i monumentu o wysokości 25 m stworzonego z granitowych bloków.
10. 12 czerwca 1987 na Westerplatte papież Jan Paweł II spotkał się z młodzieżą oraz z 38 Obrońcami, którzy przeżyli szturmy z 1939 r.
11. Muzeum II Wojny światowej w Gdańsku stara się o utworzenie na tym terenie Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. W ramach działań prowadzone są również prace archeologiczne, które do tej pory pozwoliły m. in. na odkrycie 9 szkieletów należących do Obrońców Westerplatte.
admin
