Rzeka Wkra – jest prawym dopływem Narwi, o długości 249,1 km. Płynie przez północno-wschodnią Polskę.
1. Źródła rzeki znajdują się w okolicy wsi Januszkowo, położonej w gminie Kozłowo, powiat nidzicki, województwo warmińsko-mazurskie.
2. W górnym biegu, od źródeł do ujścia Szkotówki, rzeka nosi nazwę Nida. Środkowy odcinek, od ujścia Szkotówki do ujścia Swojęcianki, określany jest nazwą Działdówka. W dolnym biegu, od ujścia Swojęcianki do ujścia do Narwi, rzeka nosi nazwę Wkra.
3. Największym dopływem Wkry jest Szkotówka. Wypływa z południowego krańca Jeziora Szkotowskiego i łączy się z Wkrą ok. 5 km powyżej Działdowa. Wśród większych dopływów można wymienić również Łydynię, Sonę, Nasielną, Mławkę i Płonkę. Powierzchnia zlewni Wkry wynosi 5322 km2.
4. Ujście do Narwi znajduje się na wysokości ok. 69 m n.p.m., w okolicach Nowego Dworu Mazowieckiego. Narew uchodzi następnie do Wisły, a ta do Morza Bałtyckiego.
5. Rzeka przepływa przez następujące miasta: Nidzica, Działdowo, Lubowidz, Bieżuń, Glinojeck i Sochocin.
6. Nazwa ‘Wkra’ wywodzi się najprawdopodobniej z języka pruskiego od słowa ‘Yikru’, oznaczającego ‘zwrotny, żywy, kręty’, lub od słowa ‘Wiar’, pochodzącego od ‘Wjahor’, ‘Wjahra’, które oznacza ‘kręty, krzywy’. Inną opcją źródłosłowu jest staropolskie słowo ‘krza’, które oznaczało krzaki porastające brzegi rzeki.
7. Wzmianka o rzece pojawia się po raz pierwszy w dokumentach z połowy XII w. W „Falsyfikacie mogileńskim” pojawia się słowo ‘Nauchra’, które według badacza Józefa Płochy ma oznaczać właśnie rzekę Wkrę.
8. Do XIX w. Wkra była wykorzystywana do spławiania drewna do Narwi. Rzeka służyła również jako siła napędowa licznych młynów i tartaków, których pozostałości można zobaczyć do dziś, m. in. w okolicach wsi Brudnice, Poniatowo czy Joniec. Przed II wojną światową nad Wkrą działało ponad 130 młynów.
9. Rzeka stanowi szlak kajakowy. Spływ możliwy jest mniej więcej od okolic Działdowa, w wyższym odcinku występują problemy z poziomem wód. Szlak określany jest jako bardzo łatwy, jedynie na niektórych odcinkach może sprawiać nieznaczne trudności lub być uciążliwy. Na przepłynięcie całego szlaku potrzeba ok. 8-9 dni.
10. Wzdłuż rzeki znajdują się dość liczne przystanie kajakowe i wypożyczalnie sprzętu, m. in. w miejscowościach Poniatowo, Rydzyn Włościański, Kuchary Żydowskie, Sobieski. Joniec, Popielżyn Górny, Śniadówko i Pomiechówek. Można również skorzystać ze zorganizowanych spływów kajakowych.
11. Nad Wkrą znajdują się trzy rezerwaty przyrody. Rezerwat przyrody Dziektarzewo powstał w 1964 r., a jego celem jest „ochrona fragmentów lasów pochodzenia naturalnego położonych na skarpie rzeki Wkry”. Rezerwat przyrody Gołuska Kępa został założony w 1971 r. i chroni „las liściasty o cechach zespołu naturalnego w dolinie rzeki Wkry”. Rezerwat przyrody Dolina Wkry powstał w 1991 r. i ma na celu „zachowanie krajobrazu przełomowego odcinka rzeki Wkry oraz pozostałości lasów łęgowych”.
12. Na rzece znajdują się elektrownie wodne. Największa z nich usytuowana jest w Bolęcinie. Obecnie znajduje się w rękach prywatnego inwestora, a jej moc wynosi 100 kW.
13. Wkra obfituje w różne gatunki ryb. Najpowszechniej występują bolenie, jazie, klenie, leszcze, szczupaki, płocie, okonie i ukleje. Spotkać tu można ponadto liny, świnki, brzany, a także sandacze.
14. Nad Wkrą rozegrała się bitwa, będąca częścią Bitwy Warszawskiej. Trwała w dniach 14-18 sierpnia 1920 r. Walka rozgrywała się pomiędzy polską 5. Armią gen. Władysława Sikorskiego a sowiecką 15. Armią Augusta Korka, oddziałami 3. Armii Władimira Łazariewicza oraz 4. Armią Aleksandra Szuwajewa. Bitwa zakończyła się zwycięstwem strony polskiej.
admin
