Pszczyna to niewielkie, ale ciekawe śląskie miasteczko. Utarło się przekonanie, że jest ono perłą Górnego Śląska. I nic dziwnego. Kiedy tam przybędziemy, w nos uderza nas zapach świeżej zieleni, a przed nami rozpościera się widok na zielone tereny. Pszczyna to jedno z najbardziej znanych miejsc na Górnym Śląsku, do którego chętnie udają się na krótki wypoczynek mieszkańcy aglomeracji śląskiej, jednak w innych regionach Polski wydaje się być wciąż niedoceniana, a szkoda, ponieważ zdecydowanie jest to miasto, które warto zwiedzić choć raz w swoim życiu.
Położenie geograficzne Pszczyny
Miasto leży w Kotlinie Oświęcimskiej, natomiast pod względem historycznym miejscowość ta należy do obszaru Górnego Śląska. Większa część miasta leży w południowej części Równiny Pszczyńskiej, pozostała w Dolinie Górnej Wisły. Pszczyna położona jest nad rzeką Pszczynką, która stanowi lewy dopływ Wisły. Dzięki sprawnej komunikacji z łatwością można tutaj dojechać zarówno z Krakowa, jak i z dowolnego miasta aglomeracji śląskiej.
Atrakcje turystyczne Pszczyny
Dzięki swojej niebywałej historii i zmienianiu właścicieli na przestrzeni wieków, w Pszczynie znajduje się wiele atrakcji, które nawiązują do tych wydarzeń, ale także wiele atrakcji, które nawiązują do niesamowitego piękna przyrodniczego otaczającego miejscowość i wszystkie ziemie. Poniżej przedstawiamy te, które warto zobaczyć i zwiedzić.
1. Rynek w Pszczynie
To serce tej miejscowości. Posiada typowy dla średniowiecza układ urbanistyczny. Wciąż znajdują się tu tak stare, jak XVIII i XIX budowle, dzisiaj już odrestaurowane i odnowione, definitywnie pasujące do pszczyńskiego klimatu. Warto zwrócić uwagę na ławeczkę księżnej Daisy, z którą również wiąże się ciekawa historia.
2. Ratusz w Pszczynie
Parter ratusza pochodzi z 1658 roku, obok niego znajduje się kościół ewangelicki. Obecnie reprezentuje styl neorenesansowy, ponieważ został gruntownie przebudowany w 1931 roku.
3. Muzeum Prasy Śląskiej w Pszczynie
W walce o wyznaczenie granicy między Polską a Niemcami po zakończeniu I wojny światowej bardzo ważną rolę odegrała prasa. Można się o tym przekonać w Muzeum Prasy Śląskiej w Pszczynie, w której zgromadzono imponującą kolekcję gazet mających wzbudzić uczucia patriotyczne wśród Ślązaków.
W muzeum można też zobaczyć zrekonstruowany gabinet Wojciecha Korfantego oraz maszyny, z których dawniej korzystano w drukarniach. Muzeum działa od 1985 roku i jest jednym z ciekawszych obiektów na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
4. Brama Wybrańców
Jej wygląd pozostał niezmieniony od 1687 roku. Jest to świetnie zachowana część kompleksu pałacowego. W przeszłości był siedzibą straży zamkowej, w skład której wchodzili chłopi z podległych wsi. Stanowi wejście główne na dziedziniec zamkowy, przez nie do zamku przez wieki wjeżdżali cesarze, królowie oraz książęta. Dzisiaj może przejść nią każdy turysta.
5. Zamek w Pszczynie i Muzeum Zamkowe
Zamek bardziej pełnił funkcję pałacu. Początków istnienia zamku podobno należy upatrywać w nawet XI lub XII wieku – książęta piastowscy założyli tu strażnicę, która jednocześnie była także zamkiem myśliwskim. Ową funkcję zamek pełnił aż do XX wieku. Ciekawostką jest fakt, że jest nazywany polskim Wersalem. Obecnie prezentuje przede wszystkim styl neobarokowy, ze względu na wielokrotnie przebudowywania obiektu. W środku zamku/pałacu znajduje się Muzeum Zamkowe o oryginalnym wyposażeniu w przeważającej większości. Spacerując po muzeum można sobie tylko wyobrazić, w jakim przepychu mieszkali tutaj kolejni włodarze. Nie brakuje tu pamiątek powiązanych z każdym właścicielem ziem pszczyńskich.
6. Stajnie Książęce
Znajdują się na prawo od zamku, zostały wzniesione w II połowie XIX wieku. Stylowo nawiązują do gotyku oraz stylu romańskiego. Wnętrza są odrestaurowane i dostępne do zwiedzania w wyznaczone dni turystom.
7. Warownia Pszczyńskich Rycerzy
Pszczyna to górnośląskie miasto o długiej, sięgającej czasów średniowiecza historii. Do początków miasta nawiązuje jedna z popularniejszych restauracji – Warownia Pszczyńskich Rycerzy. Obiekt ten przyciąga swym wyglądem oraz bogatą ofertą wydarzeń dla dzieci. Jest to również miejsce, w którym można nacieszyć się śląskimi smakami i sprawdzić, co jadano w czasach średniowiecza. W menu czekają m.in. podpłomyk z ziołami, pieczona kaczka w miodzie, zupa grzybowa z kaszą gryczaną oraz sernik Księżnej Heleny – ulubiony przysmak małych wędrowców.
8. Zabytkowy Park Pszczyński
Położony na dużej powierzchni liczącej 156 hektarów, składa się z trzech zróżnicowanych od siebie części. Główną częścią jest Park Zamkowy, prawdopodobnie najpiękniejszy w całym Śląsku. Za zachodzie utworzony został Park Zwierzyniec, a trzecią najmniejszą jest Park Dworcowy.
9. Herbaciarnia „Daisy” w Parku Pszczyńskim
To niezwykle romantyczne miejsce w Parku Pszczyńskim, w postaci wyspy z malowniczym pawilonem herbacianym, datowane na II połowę XIX wieku, wykonanym w stylu neoklasycystycznym.
10. Pokazowa Zagroda Żubrów
Na miejscu poznać można historię, jak żubry pojawiły się na tych terenach. Świetne miejsce do obserwowania tych dzikich zwierząt wyposażone w odpowiedni ekwipunek tak, by turyści mogli przyglądać się zwierzętom z bezpiecznej odległości.
11. Park Aktywności
Park Aktywności jest jedną z najnowszych atrakcji, jakimi Pszczyna może oczarować małych turystów oraz młodych mieszkańców miasta. Park ten został oddany do użytku latem 2021 roku i szybko zdobył wielką popularność. Jakie atrakcje czekają tu na gości? Ścianka wspinaczkowa, rolokostrada oraz plac zabaw dla najmłodszych. W miejscu tym można również odpocząć przy fontannie w kształcie Ziemi oraz zrelaksować przy tężni. A wszystko to w pobliżu tak znanych atrakcji, jak pszczyński zamek oraz Pokazowa Zagroda Żubrów.
12. Rezerwat przyrody „Żubrowisko”
Miłośnicy przyrody wiedzą doskonale, że otaczająca Pszczynę puszcza kryje wiele skarbów. Dawniej były nimi żubry, które – dzięki licznym działaniom – wracają do tutejszych lasów. Gdzie można się z nimi spotkać? M.in. w rezerwacie „Żubrowisko”, który jest główną atrakcją Jankowic koło Pszczyny. Jest to największy rezerwat przyrody w województwie śląskim, mogący się pochwalić historią sięgającą 1948 roku. To wtedy w lasach pszczyńskich założono zachowawczą hodowlę żubrów. Mieszkające tu stado cieszy się znaczną wolnością, a turyści mogą poznawać te zwierzęta dzięki takim atrakcjom, jak pokazowa zagroda oraz ścieżka edukacyjna.
13. Karczma Wiejska
Jankowice koło Pszczyny to nie tylko rezerwat żubrów, ale i miejsce, gdzie można nacieszyć się regionalnymi przysmakami. Wystarczy zajrzeć do Karczmy Wiejskiej, kuszącej klimatycznym wnętrzem i bogatym menu. Na co warto postawić? Na śląskie specjały, reprezentowane m.in. przez zupę z podgrzybków i golonkę w piwie. Miłośników słodkości zachwyci miejscowy jabłecznik lub kopa jankowicka z bitą śmietaną, dawniej traktowana na Śląsku jako deser na wyjątkowe okazje. Można tu również zjeść pyszne placki oraz pierogi, można też odpocząć przy aromatycznej kawie lub soku ze świeżych owoców.
⇒ Zgłodniałeś zwiedzając okolicę ? Zobacz najlepsze restauracje w Pszczynie 🍽️
14. Muzeum Militarnych Dziejów Śląska
Do podziwiania eksponatów w postaci broni, mundurów, zdjęć, map, obrazów, dokumentów i niemieckich schronów bojowych.
15. Zagroda Wsi Pszczyńskiej
Znajduje się w niej kilkanaście drewnianych budowli, co pozwala zapoznać się z tradycyjną zabudową wiejskich ziem pszczyńskich.
16. Jezioro Goczałkowice z zaporą
Jezioro Goczałkowickie to ważny zbiornik, który zaopatruje w wodę pitną wiele miast Górnego Śląska. Utworzony w latach 50. XX wieku poprzez spiętrzenie wód Wisły, stał się idealnym miejscem dla ornitologów, którzy mogą tu obserwować wiele ciekawych gatunków ptaków, oraz dla osób, które chcą pospacerować po zaporze. Jest ona jednym z nielicznych miejsc dostępnych dla pieszych. Zapora ta ma prawie 3 km długości, a widoki, jakie można z niej podziwiać, zrobią wrażenie na każdym turyście.
17. Ogrody Kapias
Ogrody Kapias to jedna z najważniejszych atrakcji w Goczałkowicach, którą codziennie można zwiedzać – i to za darmo. Spacer po nich to szansa na nacieszenie się widokiem ciekawych kolekcji roślin, odpoczynek nad pięknymi oczkami wodnymi oraz zabawę w zielonym labiryncie. Ogrody te są częścią wielkiego gospodarstwa ogrodniczego, specjalizującego się w sprzedaży sadzonek, narzędzi rolniczych i wielu sprzętów, bez których trudno utrzymać ogród w dobrej formie. Dzięki temu wizytę w ogrodach można połączyć z zakupami, dzięki którym przydomowy ogród całkowicie zmieni swój charakter.
Historia Pszczyny
Pszczyna posiada ciekawą historię. W przekazach pisemnych pojawia się o niej wzmianka już w 1303 roku, jednak prawdopodobnie istniała już dużo wcześniej w postaci grodu, znajdującego się na szlaku handlowym z Krakowa do Bramy Morawskiej. Ciekawa topografia terenu sprawiła, że gródek znajdował się obok jedynego bezpiecznego dla podróżujących brodu na Pszczynce w całej dolinie tej rzeki. Reszta terenu była podmokła i bagnista. Niedaleko brodu miał istnieć jeden z pierwszych kościołów, skupiający wokół siebie osadę nazwaną później oficjalnie Starą Wsią. Jednak jako miejscowość o większym znaczeniu stała się w drugiej połowie XIII wieku. Pszczyna w swojej wielowiecznej historii przechodziła z rąk do rąk kolejnych władców. Początkowo, miasto należało do Małopolski, jednak w XII wieku Kazimierz Sprawiedliwy podarował te tereny Mieszkowi Plątonogiemu, który był księciem raciborskim. Po księciu tym nad miastem panowali głównie książęta opolscy oraz raciborscy – aż do roku 1336, kiedy to książę Leszek umarł bezpotomnie, a jego ziemie zostały przejęte przez księcia opawskiego z czeskiej dynastii Mikołaja II. O Pszczynie wiadomo także, że już w XIV wieku istniała tutaj parafia należąca do dekanatu oświęcimskiego diecezji krakowskiej.
W zasadzie, o ziemi pszczyńskiej, jako takiej, możemy mówić tak naprawdę od roku 1407. Wtedy to Jan II Żelazny podarował Pszczynę wraz z przylegającymi terenami swojej żonie, Helenie Korybutównie, która była bratanicą króla Władysława Jagiełły. Od tego czasu granice terenów Pszczyny zmieniały się nieznacznie aż do XX wieku – dopiero wtedy granice zostały mocno ograniczone. Uznaje się, że obecny cały powiat pszczyński to zaledwie połowa całego obszaru, który został podarowany żonie Jana II Żelaznego.
Po śmierci księcia Jana II pieczę nad terenami oraz władzę dzierżawiła jego żona aż do swojej śmierci. Przez ten okres ziemię pszczyńską nawiedzili husyci, którym wprawdzie udało się spustoszyć te tereny a nawet oblężyć zamek, jednak nie udało im się go zdobyć. Po śmierci Heleny okolicami władał jej syn, a następnie jego wdowa – Barbara Rokemberg, z którą wiąże się nieciekawa historia powiązana z jej wygnaniem przez własnego pasierba – księcia Jana Karniowskiego. Karma szybko wraca, również ten książę, podobnie jak jego macocha, został pozbawiony władzy nad terenami pszczyńskimi przez swojego brata, księcia rybnickiego Wacława. Polityka tego księcia była tak agresywna, że historia się powtórzyła, i Wacław również utracił władzę nad terenami – tym razem za sprawą wojsk węgierskich króla Macieja Korwina. Od tego momentu włodarzem ziemi pszczyńskiej stał się królewicz czeski Hynek z Podiebradów, jednak wkrótce potem ziemie zostały przekazane bratu Wiktorynowi. I tak oto dochodzimy do momentu, kiedy nad ziemiami pszczyńskimi zaczynają panować książęta cieszyńscy, ponieważ książę ziębicki zdecydował się właśnie im odsprzedać te tereny. Książę Kazimierz II był ostatnim członkiem książęcego rodu, który sprawował władzę nad Pszczyną – wprawdzie odnowił przywileje miejskie dla Pszczyny, jednak w 1517 roku odsprzedał ją Aleksemu Thurzonowi. Był to moment, w którym Pszczyna przestała się cieszyć panowaniem książąt, a stała się miastem stanowym. Aleksy Thurzon był jednym z najpotężniejszych magnatów węgierskiego pochodzenia, lecz nie należał już do dynastii piastowskiej. Moment, w którym Aleksy Thurzon przejął miasto, stał się wyznacznikiem nowej ery na ziemiach pszczyńskich. Ponadto, Pszczyna zaczęła należeć do Rzeszy Niemieckiej i pełniła rolę Pszczyńskiego Wolnego Państwa Stanowego – jej kolejny władcy podlegali już wyłącznie władzy cesarskiej. Ci sami właściciele, posiadający Pszczynę, w swoim inwentarzu posiadali także wiele innych miejscowości dzisiaj mocno kojarzonych z aglomeracją śląską – to jest między innymi Bieruń, Mikołów i Mysłowice. Pozostali właściciele ziemscy uznawani byli za lenników Pszczyny.
Ciekawostką jest fakt, że 10 kwietnia 1518 roku w Pszczynie zatrzymała się przyszła królowa Bona. Wkrótce po tym wydarzeniu Pszczyna ponownie zmieniła swoich właścicieli – początkowo przeszła do rąk brata Aleksego – Jana, a część ziem pszczyńskich została sprzedana Stanisławowi Salomonowi. Koniec możliwości odsprzedawania Pszczyny pojawił się wraz z majoratem wydanym przez kolejnego właściciela Pszczyny, którym był Baltazar Promnitz. Był on biskupem wrocławskim wywodzącym się z zamożnego rodu śląskiego. Kolejną ciekawostką o miejscowości jest fakt, że to on nadał prawo, jako biskup, do możliwości dziedziczenia ziem pszczyńskich w linii męskiej i do zakazu jej dalszych podziałów.
Promnitzowie władali ziemiami pszczyńskimi przez następne dwa wieki, a były to czasy obfitujące w trudne wydarzenia, siejące spustoszenia w wyniku prowadzonych działań wojennych. Pszczyna silnie ucierpiała podczas wojennych starań Austrii i Prus o teren całego Śląska. W 1742 roku pruski król Fryderyk II Wielki zagarnął niemal wszystkie ziemie, wliczając w to Pszczynę. Niedługo potem o ziemie zaczęły walczyć także wojska austriackie. Właścicielami ziem pszczyńskim wciąż byli potomkowie wrocławskiego biskupa, aż do przekazania wsi Fryderykowi Erdmannowi, który znany był ze swojej działalności oficera w wojsku francuskim przeciwko Prusom, które aktualnie panowały na tym obszarze. Na szczęście ziemie udało się pomyślnie przekazać dzięki znajomościom i konseksjom księcia Fryderyka. To rozpoczęło erę władania nad ziemiami pszczyńskimi przez potomków z rodu Anhaltów aż do przekazania ziem w 1846 roku potomkowi innego rodu – księciu Janowi Henrykowi X z rodu von Hochbergów. Familia ta słynęła ze swojej zamożności oraz wpływów w całej ówczesnej Rzeszy Niemieckiej.
W XX wieku teren ziemi pszczyńskiej poza samym miastem zamieszkiwany był w przeważającej większości przez Polaków używających na co dzień języka polskiego. Tymczasem trochę inna proporcja występowała w samym mieście, gdzie językiem niemieckim posługiwało się aż 67% mieszkańców. W czasie I wojny światowej w Pszczynie swoją kwaterę w pszczyńskim pałacu miał Wilhelm II oraz sztab wojsk niemieckich. Po zakończeniu tej wojny, Pszczyna politycznie była podzielona przez różne ideologie – Jan Henryk XV chciał z ziem pszczyńskich utworzyć swoistą autonomię lub niepodległy region, tymczasem sami mieszkańcy zainteresowani byli dołączeniem do Polski, warto też wspomnieć, że i Niemcy chętnie widzieli te tereny w swoim inwentarzu.
W plebiscycie Górnego Śląska doszło jak zwykle do ogromnych różnic w wynikach głosowania. Zdecydowana większość osób zamieszkujących na ziemiach pszczyńskich, lecz nie w samym mieście, opowiedziała się za przynależnością do Polski, tymczasem w mieście i na dworze zdecydowana większość opowiedziała się za przynależnością do Niemiec. Ostatecznie, po trzecim powstaniu śląskim doszło do podziału Górnego Śląska i cały powiat pszczyński został włączony do Polski.
W okresie drugiej wojny światowej Pszczyna prawie nie ucierpiała, za wyjątkiem może kilku zabudowań. Najsmutniejszym wydarzeniem była ewakuacja więźniów obozu oświęcimskiego do Wodzisławia Śląskiego, podczas której bardzo dużo więźniów umarło z wycieńczenia lub zostało zabitych.
Po więcej informacji turystycznych warto zajrzeć tutaj
admin
