Orneta to mała miejscowość w województwie Warmińsko-Mazurskim, położona 50 km na północ od Olsztyna.
Gdyby trzeba było opisać Ornetę zaledwie kilkoma słowami, na pewno jednym z nich musiałoby być słowo “gotyk”. Śladów architektury późnego średniowiecza bowiem w miasteczku nie brakuje.
Najbardziej imponującą budowlą gotycką jest Kościół pw. św. Jana Chrzciciela, datowany na drugą połowę XIV wieku, choć gruntownie przebudowany po zniszczeniach wojennych z początków XVI wieku. W kościele można podziwiać niezwykły ołtarz główny z 1744 r. oraz barokowe ołtarze boczne. Wrażenie robi także spora liczba późnośredniowiecznych fresków i obrazów, a także gotycki krzyż z XV wieku. Zabytkowym budynkiem jest także stojąca przy kościele plebania.
Kolejnym przykładem architektury gotyckiej jest ornecki ratusz. Pochodzący, podobnie jak kościół farny, z XIV wieku, stanowi dość rzadki przykład zachowanej do naszych czasów budowli o przeznaczeniu innym niż wojskowe czy sakralne. Pasjonaci detali architektonicznych zwrócą uwagę na doskonale zachowaną zendrówkę, czyli zdobienie murów polegające na zastosowaniu różnych stopni wypalenia cegły. Ciekawostką jest również fakt, iż w wieżyczce ratusza znajduje się najstarszy na Warmii dzwon z 1384 roku.
Ratusz Miejski jest siedzibą Galerii Dziedzictwa Ornety, czyli placówki muzealnej, w której można poszerzyć wiedzę na temat miasteczka i jego okolic. W zabytkowych podziemiach ratusza można zwiedzić wystawy poświęcone 29 Pułkowi Lotnictwa Myśliwskiego, stacjonującym w Ornecie w czasach PRL, statkowi M.S. “Orneta” służącym w PLO do 1984 r., warmińskiej kolei, biskupom warmińskim, losom Ornety w czasie wojen światowych czy dawnym dokumentom znalezionym na ratuszu w 2001 r. Ekspozycja Galerii Dziedzictwa Ornety jest wyjątkowo bogata i interesująca, podobnie, jak bogata i interesująca jest historia Ornety.
Ratusz jest największą, ale nie jedyną ozdobą orneckiego rynku. Otoczony zabytkowymi kamieniczkami plac odznacza się wyjątkowym klimatem. Przy rynku znajduje się ponadto Biuro Informacji Turystycznej. Ciekawym obiektem jest ustawiona pośrodku placu kotwica – jeszcze jedna pamiątka po wspomnianym statku M.S. “Orneta”.
Znacznie gorzej, niż z ratuszem, historia obeszła się niestety z gotyckim zamkiem biskupów warmińskich. Większość XIV-wiecznej siedziby wysokich władz kościelnych została bowiem rozebrana w XIX wieku z polecenia pruskich władz miasta, a na ich miejscu postawiono szkołę. Uważne oko dostrzeże jednak ślady i pozostałości warowni, natomiast w stojącej na jej miejscu szkole zachowały się gotyckie piwnice z zabytkowymi sklepieniami. W Ornecie zachowały się ponadto nieduże fragmenty średniowiecznych murów obronnych.
Ciekawym zabytkiem z późniejszych epok jest Kaplica Jerozolimska św. Krzyża przy ul. Elbląskiej. Obecna kaplica pochodzi z XIX w. i nawiązuje stylistycznie do wcześniejszej, stojącej tu od 1606 r. barokowej budowli. Wnętrze tej niedużej kaplicy zawiera bogatą kolekcję wyposażenia i sztuki sakralnej z baroku, w tym cykl obrazów przedstawiających życie św. Marii Magdaleny, przeniesiony tu z kościoła farnego. Interesującym zabytkiem jest także barokowy krucyfiks z XVIII w., który można obejrzeć na zewnątrz kaplicy, w jej wschodniej wnęce.
Orneta ma sporo do zaoferowania nie tylko miłośnikom dawnej historii, ale także pasjonatom kultury współczesnej. Osoby o takich zainteresowaniach na pewno nie przejdą bowiem obojętnie koło orneckiej galerii Art-Nova, powstałej w 2009 r. W galerii regularnie odbywają się wernisaże i wystawy współczesnych artystów polskich i zagranicznych, na których prezentowane są prace z zakresu malarstwa, grafiki, rzeźby, fotografii i innych dziedzin sztuki. Odwiedzający mogą także obejrzeć kilka ekspozycji związanych z historią Ornety, w tym wystawy starych fotografii miasta i okolic. Galeria Art-Nova pełni ponadto ważną rolę dydaktyczną i jest mecenasem sztuki.
W bezpośrednim sąsiedztwie Ornety znajduje się ważny zabytek sakralny i miejsce pielgrzymkowe: Sanktuarium Nawiedzenia NMP w Krośnie. Historia sanktuarium, do którego wierni pielgrzymują ze względu na słynącą łaskami figurkę Maryi, sięga XVI wieku. Obecny XVIII-wieczny kościół był wzorowany na najbardziej znanym sanktuarium Warmii w Świętej Lipce.
Nie można nie wspomnieć także o wyjątkowych zabytkach architektury wojskowej, czyli fortyfikacjach tzw. Trójkąta Lidzbarskiego. Umocnienia Trójkąta Lidzbarskiego zostały zbudowane w latach 30′ XX w. przez władze niemieckie, rządzące wówczas Warmią. Łącznie cały Trójkąt Lidzbarski składał się z ponad 1000 schronów rozciągniętych wzdłuż linii o długości 175 km, z czego pozostałości po ok. 250 budowlach można dziś znaleźć na terenie Nadleśnictwa Orneta. Reprezentatywny fragment tych umocnień można zwiedzić spacerując utworzoną przez Nadleśnictwo ścieżką edukacyjną “Szlak Fortyfikacji Trójkąta Lidzbarskiego”. Ścieżka ma ok. 3 km długości i jest wyposażona w tablice edukacyjne ułatwiające samodzielne zwiedzanie.
Orneta to miasto przyjazne nie tylko miłośnikom historii i kultury, ale także rowerzystom. Miasteczko jest położone na trasie szlaku rowerowego Green Velo, łączącego najciekawsze miejsca wschodniej Polski. Orneta posiada rekomendację Miejsca Przyjaznego Rowerzystom, nadawaną przez zarządców szlaku, co udało się uzyskać dzięki rozbudowanej infrastrukturze dla rowerzystów – licznym oznakowanym szlakom rowerowym oraz miejscom odpoczynku i serwisu rowerów.
admin
