Często bywa tak, że historia płata ludziom figle i wymyka się z najbardziej uczęszczanych szlaków turystycznych i sytuuje się w mało atrakcyjnych miejscach. Tak w bardzo krótkich i trochę przewrotnych słowach można określić Lubiąż i z związany z nim klasztor cystersów. Lubiąż jest przykładem takiego niewielkiego ośrodka kiedyś na prawach miejskich, dziś duża wieś. Położony pośród meandrów Odry, gdyby nie most przez tą rzekę to pewno nawet przysłowiowy „pies z kulawą nogą” by tu nie dotarł. A jednak w miejscu tym znajduje się perełka pośród budowli klasztornych: Opactwo Cystersów.
1. Początki przyszłej barokowej perełki sięgają czasów kiedy na przełomie X i XI wieku na wysokim brzegu Odry istniał gród obronny. Zniszczony najprawdopodobniej na początku XII wieku, dał podwaliny pod budowę klasztoru początkowo benedyktynów. Za ich klasztornego życia zbudowano kościół św. Jakuba. Benedyktyni opuścili Lubiąż około roku 1163.
2. Wraz z opuszczeniem Lubiąża przez benedyktynów, w tym samym roku do opuszczonego klasztoru przybyli cystersi. Pierwsi cystersi dotarli do swojego miejsca z Turyngii. Według zapisków historycznych byli to pierwsi cystersi na Śląsku.
3. Na przestrzeni wieków cystersi bardzo się wzbogacili stając się w pewnym momencie jednym z największych posiadaczy ziemskich w tym rejonie. Wraz z bogaceniem się cystersi rozbudowywali swój klasztor. W roku 1200 zbudowali pierwszy kościół oraz pierwsze zabudowania klasztorne.
4. W XIV wieku zbudowano nowy kościół, do którego dobudowano kaplicę grobową i następne zabudowania klasztorne.
5. Klasztor podupadł podczas wojen husyckich prowadzonych w latach 1419-1436. W XV wieku zakonnicy zostali na krótko zmuszeni do opuszczenia klasztoru i przeszedł on w ręce świeckie. Powrócili do swojej siedziby pod koniec XV wieku odbudowując i rozbudowując ją.
6. Czas upadku świetności klasztoru przypada na koniec XVIII i początek XIX wieku. W roku 1810 król pruski Fryderyk Wilhelm III sekularyzował dobra cysterskie, a we wnętrzach klasztornych urządzono szpital wojskowy, zamieniony następnie na szpital psychiatryczny.
7. W czasie II wojny światowej w budynkach klasztornych oraz w jego piwnicach znalazł siedzibę Telefunken, pracujący na potrzeby III Rzeszy niemieckiej, prowadząc tam prace nad radiolokacją i półprzewodnikami.
8. Zespół klasztorny w Lubiążu jest uznawany za największe opactwo cysterskie jak również jeden z największych zabytków tego rodzaju na świecie. Jest on zarazem drugim na świecie pod względem wielkości obiektem sakralnym.
9. Pałac opatów posiada 300 sal, cały zespół klasztorny ma ponad 600 okien, powierzchnia jego dachu zajmuje 2,5 hektara, a fasada budynku ma 223 metry długości i jest najdłuższą fasadą barokową w Europie.
10. Zespół klasztorny w skład które wchodzi: bazylika Wniebowstąpienia NMP, klasztor, pałac opatów, pomocniczy kościół św. Jakuba i zabudowania gospodarcze jest częściowo udostępniony do zwiedzania, a w pozostałych pomieszczeniach prowadzone są prace konserwatorskie.