Kuropatwa zwyczajna to gatunek dużego osiadłego ptaka. Zamieszkuje niemal całą Europę i jest wprowadzona do Ameryki Północnej. W Polsce jest to obecnie nieliczny ptak lęgowy, spotykany głównie na niżu, lokalnie jest bardziej liczna. Oto kilka ciekawostek na temat tego, niegdyś popularnego ptaka, będącego celem polowań.
1. Kuropatwy prowadzą skryty tryb życia i są bardzo płochliwe. Kiedy dostrzegą niebezpieczeństwo w postaci drapieżnika lub człowieka nieruchomieją lub szybko się oddalają. W większości przypadków jednak próbują upodobnić się do otoczenia, poprzez brak ruchu.
2. Kuropatwa to ptak średniej wielkości o krępym ciele. Długość jej ciała wynosi około 30 centymetrów, a rozpiętość jej skrzydeł wynosi około 55 centymetrów. Masa samców wynosi około 350-395 gramów, natomiast samice ważą od 370 do 410 gramów.
3. Aby odróżnić koguta kuropatwy od kury kuropatwy należy spojrzeć na wzór na piórach. Jest to tak zwana barkówka, wyrastająca u nasady skrzydeł, na ich wierzchniej stronie. U samic w poprzek stosiny występują białe pasy.
4. Dorosła kuropatwa ma szarobrązową głowę z jasnymi cętkami. Boki oraz podgardle mają rdzawy kolor, a nogi są szaroniebieskie. Jednak zanim młode będą miały takie upierzenie, do trzeciego miesiąca życia są jasnobrązowe w jasne, podłużne cętki.
5. Kuropatwy są skromnie ubarwione, jednak barwa ich upierzenia jest trudna do jednoznacznego określenia. Ich pióra tworzą bowiem mozaikę różnych kolorów i odcieni, które mają pomóc ptakowi wtopić się w otoczenie i ukryć przed potencjalnym drapieżnikiem.
6. Kuropatwy dobierają się w pary na całe życie. Dodatkowo każda para ma swoje terytorium, które będzie bronić przed innymi kuropatwami. Zazwyczaj uwydatnia się to podczas okresu lęgowego, kiedy samiec patroluje okolice gniazda i w razie niebezpieczeństwa jest w stanie od razu ostrzec samicę.
7. Wysiadywaniem jaj zajmuje się tylko kura. Jednak jeśli chodzi o opiekę nad pisklętami zaangażowani się oboje rodzice. Małe kuropatwy przebywają z rodzicami pod ich opieką aż do kolejnego roku. Wtedy stado rozpada się, kiedy młode odchodzą by skojarzyć się w pary lęgowe i poszukują własnego terenu na gniazdo.
8. Pary kuropatw dobierają się swobodnie z większego stada. Wynika to z tego, że zimą grupy rodzinne – czyli rodzice i prawie odchowane młode – łączą się w większe stada. Dzięki temu zimą łatwiej zauważają potencjalne zagrożenia i mogą szybciej ratować się ucieczką lub zastygnięciem w bezruchu.
Takie większe stada utrzymują się do pory przedwiosennej, kiedy kuropatwy rochodzą się, w już połączone młode pary i stałe, starsze pary.
9. Dla kuropatw okres lęgowy zaczyna się różnie zależnie od warunków pogodowych. Może być to przełom kwietnia lub maja, jednak zawsze trwa do drugiej dekady lipca. Szczyty okresu lęgowego są dwa i przypadają kolejno na trzecią dekadę maja i koniec czerwca.
Długi okres lęgowy związany jest z możliwością splądrowania gniazda przez drapieżniki. Po takiej stracie, para może przystąpić ponownie do lęgu.
10. Gniazdo kuropatwy to nieduże zagłębienie w ziemi. Miejsce na gniazdowanie starannie wybiera samica. Najczęściej wybiera dobrze ukryte tereny zakrzaczone, porośnięte wysoką roślinnością trawiastą. Szczególnie lubią miejsca mało dostępne dla drapieżników, wokół ciernistej roślinności.
Często gniazda kuropatw znajdują się w pasach roślinności między polami, czasami są one w uprawach, głównie zbóż. W niektórych regionach o ekstensywnym rolnictwie z rozdrobnionymi polami nawet połowa gniazd tych ptaków znajduje się wśród upraw.
11. Zniesienie u kuropatw trwa około 28 dni – samica składa jedno jajo co jeden, dwa dni. Rozpoczyna wtedy wysiadywanie, które trwa 23-25 dni, po czym równocześnie wykluwają się pisklęta.
Jeśli para straci zniesienie przystępuje znów do lęgu. Drugie zniesienie jaj następuje po 24 dniach od utraty pierwszego. Jest to system, który zapewnia kuropatwom przetrwanie, gdyż średnio tracą one ¾ wszystkich zniesień na skutek drapieżników, czy mechanizacji rolnictwa.
12. Straty w lęgach w pierwszych tygodniach mogą sięgać nawet 60%, gdyż pisklęta są wtedy bardzo wrażliwe na warunki pogodowe. Niska temperatura lub obfite opady deszczu w ciągu 6 pierwszych tygodni życia zabijają je, pomimo troskliwej opieki samca i samicy.
13. Dorosłe osobniki kuropatwy żywią się w 80% pokarmem roślinnym, głównie kiełkami i zielonymi częściami roślin. 20% ich żywności stanowią owady i ich larwy.
14. Kuropatwy prowadzą naziemny tryb życia. Z lotu korzystają jedynie wtedy gdy są spłoszone, ale nie aż tak, by znieruchomieć. Pod wpływem bezpośredniego stresu lub strachu zamierają bowiem i nie są w stanie wykonać jakiejkolwiek czynności.
15. Kuropatwy były od lat ptakami łownymi, przez co spadała ich liczebność. Dodatkowo wpływ na to miała coraz większa zimowa śmiertelność oraz mniej miejsc odpowiednich do gniazdowania.
16. Pierwotnie kuropatwy zasiedlały obszary od Portugalii po północno-zachodnie Chiny, od środkowych Włoch po południową Skandynawię. Obecnie zasięg ten jest mniejszy jednak zalicza się do niego Amerykę Północną, gdzie introdukowano te ptaki w celach łowieckich.
17. W 2012 roku populacja lęgowa tych ptaków w Polsce wynosiła około 184 000.
18. Kuropatwa to jeden z najkrócej żyjących ptaków w Polsce – maksymalnie w niewoli żyje 5 lat.
19. Kuropatwa nie pije wody, pozyskuje ją z pokarmu stałego.
20. Kuropatwy nawołują się cierkając, cięgotając i czyrykając.
admin
