Koczkodany to ssaki naczelne z rodziny koczkodanów. Rodzaj ten obejmuje gatunki, które w naturalnym środowisku występują tylko w Afryce. Ich nazwa pochodzi z języka greckiego i nawiązuje do długiego ogona, w który są wyposażone. Co warto o nich wiedzieć? Poniżej znajdują się wybrane ciekawostki na temat koczkodanów.
1. W zależności od konkretnego podgatunku, długość ciała koczkodanów bez ogona waha się od 20 do 70 centymetrów długości. Z kolei ich ogon może mieć od 26 do 100 centymetrów długości.
2. Koczkodan Diany to pięknie ubarwiona małpa, cechująca się czarnym futrem na bokach i głowie, białym brzuchem i bordowym grzbietem. Występuje w Liberii, Sierra Leone, w południowej Gwinei oraz częściowo na Wybrzeżu Kości Słoniowej.
3. Koczkodany mają nieco różną dietę, w zależności od tego w jakiej części Afryki występują. Odżywiają się przede wszystkim różnorodnymi roślinami oraz małymi zwierzętami. Najchętniej prowadzą dzienny tryb życia, spędzając sporo czasu na drzewach.
5. Ciąża koczkodanów trwa około pięciu miesięcy. Po narodzinach młodego koczkodana, jest on przez niespełna pół roku całkowicie zależny od matki, która troszczy się o niego i uczy go funkcjonowania w warunkach naturalnych. Młode osiągają dojrzałość po mniej więcej trzech latach.
6. Koczkodany dożywają na wolności około dwudziestu lat. Ze względu na narażenie na większe drapieżniki oraz na działalność człowieka, niektóre podgatunki koczkodana są zagrożone wyginięciem.
7. Koczkodan Diany został po raz pierwszy opisany w drugiej połowie XVIII wieku przez Karola Linneusza. Jego nazwa nawiązuje do mitologicznej Diany, która według Greków była boginią łowów, przyrody i płodności.
8. Koczkodan mnisi to rodzaj koczkodana, który występuje w Togo, Ghanie oraz w południowo-wschodniej części Wybrzeża Kości Słoniowej. Został po raz pierwszy opisany w drugiej połowie XVIII wieku przez niemieckiego badacza historii naturalnej, Johanna Christiana Daniela von Schrebera. Gatunek ten jest krytycznie zagrożony wyginięciem, a obecnie jego populacja wynosi dwadzieścia procent populacji sprzed stu lat.
9. Koczkodan nadobny występuje w Kenii, Ugandzie, Kamerunie, Gabonie, Gwinei Równikowej, Kongu oraz Etiopii. Jest to jeden z najbardziej charakterystycznych koczkodanów, cechujący się ciemnym futrem, wybarwionym na biało pyskiem oraz pomarańczową sierścią nad oczami.
10. Koczkodan czubaty to stosunkowo późno odkryty gatunek z rodziny koczkodanowatych. Został opisany po raz pierwszy w pierwszej połowie XIX wieku. Żyje w tropikalnych dżunglach deszczowych, a konkretnie w koronach drzew.
11. Koczkodany czubate żyją w stadach rodzinnych. Młode samce najczęściej opuszczają je, aby założyć tak zwane stada kawalerskie, w których tkwią aż do osiągnięcia dojrzałości płciowej.
12. W stadach koczkodanów dorosły samiec czuje się odpowiedzialny za wszystkich członków stada. Nadzoruje więc otoczenie, aby w porę ostrzec wszystkich członków stada przed ewentualnym niebezpieczeństwem.
13. Koczkodany bardzo dużo czasu poświęcają na pielęgnację. Bardzo często można zaobserwować osobniki, które wzajemnie usuwają pasożyty ze swojej sierści za pomocą zębów i palców.
14. Badacze zauważyli, że do komunikacji między sobą koczkodany używają szerokiego zakresu dźwięków, od nawoływania aż po ciche mamrotanie. Używają również wielu gestów i bogatej mimiki.
15. Koczkodany, które odżywiają się soczystą roślinnością oraz dojrzałymi owocami, nie muszą regularnie pić. Jedzenie dostarcza im wystarczającą ilość wody, aby przetrwały.
16. Jednym z najpóźniej odkrytych gatunków koczkodana jest koczkodan sowiolicy. Opisano go po raz pierwszy w 2007 roku. Występuje tylko na obszarze 17 tysięcy kilometrów kwadratowych w centralnej części Kongo. Jego naturalnymi wrogiem są lamparty oraz niektóre gatunki jastrzębi.
17. Koczkodan bialowargi, zwany również koczkodanem niebieskolicym, dzieli się na trzy podgatunki: koczkodan białowargi, gaboński oraz środkowoafrykański. Wszystkie te podgatunki żyją na drzewach, poruszając się na lądzie na czterech łapach. Koczkodany białowargie chętnie gromadzą jedzenie, robiąc zapasy przerastające ich możliwości.
18. W niektórych częściach Afryki zagrożeniem dla niewielkich koczkodanów są polujące na nie szympansy, dzikie koty, węże, a także ludzie. Trutki na plantacjach owocowych oraz wycinanie lasów deszczowych sprawiają, że populacja koczkodanów zmniejsza się z roku na rok.
19. Jednym z najrzadziej spotykanych gatunków koczkodana jest koczkodan czerwonobrzuchy. Choć został opisany po raz pierwszy w drugiej połowie XIX wieku, badania nad nim wciąż nie zostały ukończone. Występuje w niektórych częściach Togo i Beninu, a badacze do dziś mają niewielkie pojęcie o jego nawykach żywieniowych, rozrodczych czy behawioralnych.
20. Koczkodany spędzają najwięcej czasu w swoich stadach, podtrzymując więzi i komunikując się ze sobą. Badacze odkryli również, że wzajemne iskanie się bardzo pozytywnie wpływa na ich relacje. Zdarza się jednak, że w ciągu dnia budują mieszane stada z innymi gatunkami małp, a nawet z gazelami.