Bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny popularnie nazywana Katedrą Gnieźnieńską znajduje się na Wzgórzu Lecha i jest najważniejszym zabytkiem sakralnym w mieście. Od setek lat jest główną świątynią metropolii gnieźnieńskiej i często nazywa się ją matką kościołów polskich. Przyciąga rocznie wielu wierzących, ale ze względu na swoją urodę cieszy się wielką popularnością bez względu na poglądy religijne.
Co warto o niej wiedzieć? Poniżej znajdują się wybrane informacje.
1. Wzgórze Lecha wznosi się na mniej więcej 123 metry nad poziomem morza i jest najstarszą częścią Gniezna. W dwudziestoleciu międzywojennym prowadzono tutaj prace wykopaliskowe, w wyniku których znaleziono pozostałości grodu z X wieku. W okresie przedchrześcijańskim znajdowała się tutaj świątynia poświęcona bogu Nyja, a w X wieku wybudowano tutaj kościół, który został później podniesiony do rangi archikatedry.
2. Pierwsza chrześcijańska świątynia w tym miejscu została ufundowana przez Mieszka I, który był pierwszym władcą Polski, choć dopiero jego syn, Bolesław Chrobry, był pierwszym koronowanym królem. Na przestrzeni lat świątynia wielokrotnie była przebudowywana i modyfikowana.
3. W marcu 1000 roku na te tereny przybył cesarz Otton III. Odbył się wówczas słynny zjazd gnieźnieński, podczas którego cesarz i Bolesław Chrobry omawiali utworzenie wspólnego królestwa Niemiec, Francji, Rzymu, Anglii i Państw Słowiańskich.
4. Po wybuchu drugiej wojny światowej Niemcy na początku zamknęli kościół, a następnie urządzili w nim salę koncertową. Z kolei w styczniu 1945 roku świątynia została ostrzelana przez Armię Czerwoną, a władze komunistyczne utrzymywały później, że w jej wieżach znajdowali się niemieccy żołnierze. Katedra została odbudowana w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych.
5. W 1979 roku wizytę w archikatedrze złożył polski papież, Jan Paweł II. W 2012 roku relikwie Jana Pawła II zostały umieszczone w bocznej kaplicy.
6. W 2015 roku w pomieszczeniach znajdujących się przy wieży północnej znaleziono około dwóch tysięcy papierowych dokumentów, które pochodzą z XIV, XV i XVI wieku. Wszystkie z nich obrazują pracę konsystorza generalnego. Jest to obecnie jedyny tego rodzaju zbiór w całej Polsce.
7. Katedra zachwyca swoim bogatym wnętrzem, dlatego warto spędzić w środku trochę czasu i przyjrzeć się rozwiązaniom architektonicznym oraz sztuce sakralnej. Jest to budowla trójnawowa z prezbiterium, nawą główną, chórem, nawami bocznymi oraz kaplicami. W środku znajdują się również wspaniałe dzwony, a w podziemiach można zobaczyć najstarszy odnaleziony nagrobek pochodzący z 1006 roku.
8. Na przestrzeni czterech stuleci w archikatedrze gnieźnieńskie odbyły się koronacje czterech pierwszych królów polskich. Gniezno było pierwszą stolicą Polski i jest jednym z trzech miast, w którym dochodziło do koronacji. Już od XIV wieku odbywały się one na Wawelu, jednak zawsze dokonywał ich arcybiskup gnieźnieński. Byli tutaj koronowani Bolesław Chrobry, Mieszko II Lambert, Bolesław II Szczodry, Przemysł II oraz Wacław II.
9. Święty Wojciech jest nie tylko świętym Kościoła katolickiego, ale również patronem Polski. Zmarł w 998 roku, a jego ciało zostało wykupione przez Bolesława Chrobrego, a później umieszczone w archikatedrze gnieźnieńskiej. W 1038 roku doszło do najazdu czeskiego na Polskę, a relikwie zostały wywiezione do Czech przez księcia Brzestysława. Do dziś nie udało się ich odzyskać i znajdują się w katedrze św. Wita w Pradze.
10. Jednym z największych skarbów archikatedry są Drzwi Gnieźnieńskie, które w 1175 roku ufundował Mieszko III Stary. Są one najcenniejszym zabytkiem sztuki romańskiej w Polsce i stanowią unikat na skalę światową. Najpewniej były tworzone przez kilku artystów i są odlane ze stopu z miedzi, cyny oraz ołowiu. Znajdują się na nich reliefy przedstawiające życie św. Wojciecha.
11. W podziemiach archikatedry gnieźnieńskiej pochowano uznanych duchownych związanych z Kościołem katolickim, do których należą również uznani artyści. Znajduje się tutaj grób Ignacego Krasickiego, który był nie tylko poetą i encyklopedystą, ale również Prymasem Polski.
12. Dzwon Święty Wojciech jest największym i najsłynniejszym dzwonem archikatedry. Jego dźwięk można usłyszeć w czasie corocznych uroczystości odpustowych na cześć św. Wojciecha. Pierwszy dzwon o tej nazwie został odlany w Moskwie, a w 1618 roku przywiózł go do Polski syn Zygmunta III Wazy. Na przestrzeni lat dzwon kilka razy pękał, a po przetopieniu odlewano go na nowo.
13. Dzwon Święty Wojciech wyróżnia się dzięki bogatej ornamentyce w stylu renesansowym. Ciekawostką jest fakt, że w kilku miejscach wytłoczono odciski monet z XVII i XVIII wieku, na szyi dzwonu rewers srebrnego talara Ludwika XIV, a na płaszczu talary cesarza Ferdynanda III Habsburga. Jest to rzecz niespotykana w ludwisarstwie.
14. Ważnym zabytkiem archikatedry jest relikwiarz św. Wojciecha. Zabytkowy baldachim został wykonany w XVII wieku, a inspiracją do jego powstania była konfesja św. Piotra w Watykanie. Sam relikwiarz jest srebrny i ma kształt trumienki, w której wyrzeźbiono św. Wojciecha.
15. W 1986 roku z archikatedry wykradziono relikwiarz św. Wojciecha. Złodzieje odpiłowali figurę, pozbawiając ją głowy, dlatego też po odnalezieniu relikwiarza konieczne było przetopienie srebrnych elementów tak, aby nadać relikwiarzowi dawny wygląd.
16. Do Gniezna bardzo łatwo dotrzeć autem lub autokarem. Znajduje się przy trasie szybkiego ruchu S5 między Bydgoszczą a Poznaniem. Jadąc w kierunku tego drugiego miasta dojedziemy do autostrady A2.
admin
