Muzeum Archeologiczne w Biskupinie – znajduje się we wsi Biskupin, w powiecie żnińskim, w województwie kujawsko-pomorskim. Funkcjonuje od lat 50. XX w. Dzięki swym walorom historycznym jest zaliczane do najciekawszych miejsc Polsce.
1. Muzeum czynne jest codziennie, od listopada do marca w godz. 9-16, w kwietniu w godz 9-17, od maja do września w godz. 9-18 oraz w październiku w godz. 9-17. Dniami, w którym muzeum jest nieczynne, są 1 stycznia, Niedziela Wielkanocna, 1 listopada i 25 grudnia.
2. Zwiedzanie obejmuje rezerwat archeologiczny oraz pawilon muzealny z ekspozycjami. Od maja do września dodatkową atrakcję stanowi obecność edukatorów, jak również osób zajmujących się odtwórstwem dawnego rękodzieła.
3. Bilet normalny kosztuje 17 zł, a ulgowy 10 zł. Dzieci do lat 6 włącznie obowiązuje wstęp wolny. Honorowana jest Karta Dużej Rodziny. Bilety można zakupić w Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego w Biskupinie bądź online.
4. Rezerwat archeologiczny zajmuje obszar ok. 38 ha i należy do największych w Europie. Znajdują się tu liczne ślady osadnictwa, pochodzące od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza.
5. Wśród śladów osadnictwa najbogatsze jest stanowisko położone na półwyspie jeziora Biskupińskiego. Znajdują się tu pozostałości osady obronnej z przełomu epoki brązu i epoki żelaza. Dzięki niej Biskupin pojawił się na liście 100 najważniejszych odkryć archeologicznych XX w.
6. Obecnie na terenie rezerwatu archeologicznego usytuowane są rekonstrukcje osady pierwszych rolników, osady obronnej na półwyspie, grobów skrzynkowych, wioski piastowskiej, wizualizacja obozowiska łowców i zbieraczy, a także Chata Pucka, stanowiąca obiekt etnograficzny, wpisany do rejestru zabytków.
7. Obozowisko łowców i zbieraczy nawiązuje luźno do śladów obozowiska sprzed 10 tys. lat, które zostało odkryte na wydmie w pobliżu jeziora Biskupińskiego. Składają się na nie szałasy kryte trzciną oraz zewnętrzne palenisko. Uzupełnienie stanowi łodź-dłubanka znajdująca się w w sąsiadującym z obozowiskiem stawie.
8. Osada pierwszych rolników usytuowana jest w miejscu neolitycznej osady sprzed 6 tys. lat. Obejmuje dwa tzw. „długie domy”. W jednym z nich znajduje się sezonowa wystawa „Epoka pierwszych rolników”. Ponadto zobaczyć można źródełko oraz pola uprawne, na których rosną uprawy z archaicznymi gatunkami roślin.
9. Osada obronna na półwyspie obejmuje rekonstrukcję osady obronnej z przełomu epoki brązu i epoki żelaza. Została odkryta w latach 30. XX w. Obecnie zobaczyć można odtworzony pomost, bramę, kilka odcinków wału, falochron, dwa rzędy chat i ulicę. Wnętrza chat prezentują wystrój i wyposażenie charakterystyczne dla ówczesnej epoki.
10. Groby skrzynkowe obejmują rekonstrukcję dwóch grobów z V w. p.n.e., czyli z czasów po upadku osady biskupińskiej. Odwzorowanie dotyczy grobów z Nowej Wsi Pałuckiej i Świątkowa.
11. Wioska piastowska nawiązuje do istniejącej tu w X-XI w. osady usługowo-rzemieślniczej. Ma postać owalnicy z centralnym placem wokół którego usytuowanych jest kilkanaście domów, tzw. kurnych chat, o konstrukcji zrębowej. Wyposażenie chat przedstawia życie codzienne w epoce wczesnopiastowskiej.
12. Chata Pałucka prezentuje budownictwo charakterystyczne dla regionu kulturowego Pałuki. Pochodzi z XVIII/XIX w. i została przeniesiona ze wsi Biskupin. We wnętrzu znajduje się izba czarna, pełniąca funkcję kuchni i izby codziennej, sień z piecem chlebowym oraz izba biała, pełniąca rolę odświętną.
13. Zwierzyniec prezentuje zwierzęta zbliżone do pierwotnych gatunków, które hodowali ludzie przed wieloma wiekami na tych terenach. Należą do nich koniki polskie, owce wrzosówki, kozy czy bydło rasy polskiej czerwonej. Zwierzęta żyją w zagrodach wyposażonych w rekonstrukcje dawnych elementów związanych z hodowlą.
14. Wystawa stała w pawilonie muzealnym nosi nazwę „Świt historii nad Jeziorem Biskupińskim”. Prezentuje dzieje Biskupina pod kątem archeologii i historii. Zobaczyć tu można m. in. eksponaty archeologiczne odnalezione podczas prac wykopaliskowych prowadzonych na terenie Biskupina i okolic.
15. Wystawa „Epoka pierwszych rolników” w „długim domu” czynna jest od maja do października. Prezentuje początki rolnictwa i hodowli, życie codzienne i obrzędowość ludzi żyjących kilka tysięcy lat temu.
16. Wśród atrakcji biskupińskich znajduje się również rejs statkiem pasażerskim „Diabeł Wenecki” po jeziorze Biskupińskim oraz lekcje muzealne dla grup zorganizowanych. Ze względu na pandemię COVID-19 są jednak niedostępne do odwołania.
17. W „Domu Muzealnika” oferowane są noclegi dla osób indywidualnych i grup zorganizowanych. Dla gości przeznaczone są pokoje od 1 do 5-osobowych, z łazienkami. Przez cały swój pobyt w „Domu Muzealnika” goście mogą korzystać ze wstępu na teren rezerwatu, płacąc za bilet wyłącznie raz.
18. Od 1995 r. w Biskupinie organizowany jest Festyn Archeologiczny. Każda edycja posiada własne motto, nawiązujące m. in. do dawnych ludów i kultur. Podczas festynu odbywają się pokazy rzemiosła dawnego, inscenizacje, koncerty, pogadanki i prelekcje, spotkania i programy autorskie, warsztaty itp.
19. W rezerwacie kręcone były sceny do serialu przygodowego „Tajemnica Sagali” z 1997 r. w reżyserii Jerzego Łukaszewicza oraz do filmu fabularno-historycznego „Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem” z 2003 r. w reżyserii Jerzego Hoffmana.