Malta – państwo w Europie Południowej, obejmujące archipelag wysp na Morzu Śródziemnym, zwanych Wyspami Maltańskimi. Oficjalna nazwa kraju brzmi Republika Malty.
1. Malta jest najdalej wysuniętym na południe państwem europejskim. Największą wyspą archipelagu, skupiającą większość ludności, jest Malta. Ponadto w jego skład wchodzą wyspy Gozo i Comino oraz szereg niewielkich wysepek i skał wystających z morza.
2. Malta jest piątym państwem w Europie pod względem najmniejszej powierzchni. Należy również do czołówki najmniejszych państw świata. Zajmuje powierzchnię 316 km 2, a zamieszkuje ją ponad 514 tys. mieszkańców.
3. Malta znajduje się w pierwszej 10. państw świata o największej gęstości zaludnienia. Wynosi ona ok. 1628 osób na km2.
4. Maltę uznaje się czasem za miasto-państwo. Prawo maltańskie nie rozróznia miast i wsi. Kraj podzielony jesy na 68 jednostek zwanych “local councils”, czyli “rady lokalne”.
5. Flagę Malty tworzą dwa pionowe pasy w kolorach białym i czerwonym. W lewym górnym rogu białego pasa znajduje się Krzyż Jerzego w czerwonym obramowaniu. Kolory na fladze mają nawiązywać do barw rodowych hrabiego Rogera de Hauteville. W XI w. przegonił z wyspy Arabów, a w zamian za gościnność, jaką mu okazali mieszkańcy, miał im podarować pół swojego rodowego herbu.
6. Herb Malty składa się z biało-czerwonej tarczy herbowej z Krzyżem św. Jerzego. Ponad nim znajduje się korona murowa z widocznymi 5 spośród 8 wież, co nawiązuje do maltańskich fortyfikacji. Po bokach herbu znajdują się gałązki, oliwna i palmowa, które symbolizują pokój i tradycję maltańską. Poniżej herbu umieszczona jest wstęga z napisem „ Repubblika ta’Malta”, czyli „Republika Malty”.
7. Hymn Malty nosi tytuł „L-Innu Malti”, co oznacza po prostu… „Hymn Malty”. Oficjalnym hymnem jest od 1945 r., ale po raz pierwszy został wykonany w 1923 r. Muzykę stanowi melodia hymnu szkolnego skomponowana przez Roberta Samuta. Słowa do niej napisał poeta maltański Dun Karm Psaila. Hymn ma formę modlitwy.
8. Krzyż Jerzego jest najwyższym cywilnym odznaczeniem brytyjskim, które zostało przyznane Malcie przez brytyjskiego króla Jerzego VI w 1942 r. w uznaniu odwagi, jaką wykazali się Maltańczycy podczas oblężenia ich kraju w trakcie II wojny światowej.
9. Stolicą Malty jest Valetta (malt. Il-Belt Valletta). Zajmuje 0.8 km2 i zamieszkiwana jest przez niecałe 6 tys. osób. Jest najdalej wysuniętą na południe stolicą Europy. Znajduje się tu ok. 320 zabytków, co czyni ją jednym z miejsc o największej koncentracji obiektów historycznych na świecie.
10. Językami urzędowymi na Malcie są maltański i angielski. Język maltański jest językiem z grupy semickiej, należącej do rodziny afroazjatyckiej. Jest to jedyny język semicki, który zapisywany jest alfabetem łacińskim. Spokrewniony jest z dialektami zachodnimi języka arabskiego.
11. Od 1 stycznia 2008 r. obowiązującą walutą na Malcie pozostaje euro. Wcześniej walutą tego kraju była lira maltańska.
12. Pierwsi osadnicy pojawili się na Malcie ok. 5200 lat p.n.e. Przybyli tu z Sycylii. Ok. 3500 lat p.n.e. powstała pierwsza ze świątyń. Znajduje się w miejscowości Ġgantija na wyspie Gozo.
13. W kolejnych wiekach Malta często była podbijana przez kolejne ludy. Ok. 800 lat p.n.e. pojawili się Fenicjanie, ok. 500 p.n.e. Kartagińczycy, a w 218 r. p.n.e. swoje panowanie rozpoczęło Imperium Rzymskie.
14. W 395 r. n.e. wyspa przypadła w udziale Cesarstwu Zachodniorzymskiemu, w latach 454-464 rządzili tu Wandalowie, a od 464 r. Ostrogoci. W 533 r. Malta została włączona do Cesarstwa Wschodniorzymskiego, w 870 r. podbili ją Arabowie, a w 1090 r. Normanowie, którzy przyłączyli ją najpierw do księstwa, a następnie Królestwa Sycylii.
15. W 1530 r. cesarz rzymski Karol V Habsburg przekazał wyspę w lenno zakonowi joannitów, którzy przyjęli wówczas nazwę Kawalerów Maltańskich. W 1565 r. rozpoczęło się Wielkie Oblężenie Malty przez Imperium Osmańskie. Turcy zostali odparci, a fakt ten wymieniany jest wśród kluczowych czynników, które wpłynęły na zahamowanie rozwoju terytorialnego Turcji.
16. W 1798 r. Malta została zaatakowana przez wojska francuskie, a Napoleon Bonaparte zmusił joannitów do opuszczenia wyspy. Rządy francuskie wywołały niezadowolenie mieszkańców i doprowadziły do wybuchu powstania, którego efektem było poddanie się wojsk francuskich w 1800 r.
17. W latach 1800-1813 Malta trafiła pod protektorat brytyjski, a po trwającym w latach 1814-1815 kongresie wiedeńskim, stała się kolonią Wielkiej Brytanii. W czasie II wojny światowej Brytyjczycy mieli tu bazę okrętów podwodnych, a sama Malta zyskała przydomek “niezatapialnego lotniskowca” brytyjskiego. W latach 1940-1942 trwało oblężenie Malty, które zakończyło się zwycięstwem aliantów.
18. W 1947 r. Malta uzyskała autonomię wewnętrzną, a w 1963 r. proklamowano powstanie państwa. W 1964 r. uzyskała częściową niepodległość jako State of Malta (Państwo Maltańskie) w ramach Wspólnoty Narodów. Głową państwa pozostawała nadal królowa brytyjska Elżbieta II. Stan ten trwał do 13 grudnia 1974 r., kiedy proklamowana została Republika Malty (Repubblika ta’ Malta).
19. Malta jest jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej. Przystąpiła 1 maja 2004 r. wraz z 9 innymi krajami, wśród których znajdowała się również Polska.
20. Dominującą religią na Malcie jest chrześcijaństwo, którego przedstawicielami są niemal wyłącznie katolicy. Inne wyznania występują marginalnie.
21. Najwyższym wzniesieniem jest Ta’Dmejrek, które znajduje się na klifach Dingli. Wznosi się na wysokość 253 m n.p.m.
22. Na Malcie brak stałych rzek. Jest za to jedynym europejskim krajem, który posiada sieć rzek okresowych.
23. Wśród maltańskich obiektów wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO znajdują się stolica Valetta, podziemna budowla z ok. 2500 r. p.n.e. Hypogeum Ħal-Saflieni oraz megalityczne świątynie Ġgantija, Ħaġar Qim, Mnajdra, Ta’ Ħaġrat, Skorba i Tarxien, które należą do najstarszych zachowanych europejskich budowli.
24. Na liście reprezentatywnej niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO znajduje się Ftira. Jest to maltański chleb na zakwasie wypiekany w formie pierścienia. Wpis obejmuje sztukę i kulturę wypiekania tego chleba.
25. Paceville, część St. Julian’s, jest obszarem o największym zagęszczeniu rozrywkowych miejsc, takich jak kluby, bary, dyskoteki, puby i restauracje i stanowi główny punkt życia nocnego na Malcie. Znajduje się tu również najwyższy wieżowiec na Malcie, Portomasso Business Tower, którego wysokość do dachu wynosi 97,54 m. W budowie pozostaje Mercury Tower, którego docelowa wysokość będzie wynosiła 112 m.
26. Patronem Malty jest św. Paweł. Na Maltę zawitał w 60 r n.e., po rozbiciu się w jej pobliżu okrętu, którym św. Paweł był przewożony do Rzymu. 10 lutego obchodzone jest Święto Rozbicia Okrętu św. Pawła na Malcie. Wśród pozostałych patronów znajdują się również św. Publiusz i św. Agata. Specjalnym świętem patronalnym Malty jest Santa Marija, czyli Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia).
27. Z Malty pochodzi żaqq, rodzaj dud, będących instrumentem dętym drewnianym. Instrument wymieniany jest jako jedne z najbardziej charakterystycznych europejskich dud, ale jednocześnie jedne z najrzadszych i najmniej znanych.
28. Produkowany jest tu wyjątkowy napój o nazwie Kinnie. Tworzy się go z gorzkich pomarańczy Kinnoto. Został wprowadzony w 1952 r. jako maltańska odpowiedź na coca-colę.
29. Kraj słynie z produkcji likierów, wśród których najpopularniejszy jest likier Bajtra. Produkowany jest z owoców opuncji figowej, rośliny z rodziny kaktusowatych.
30. W 1997 r. pszczoła maltańska (łac. Apis mellifera ruttneri) została uznana jako podgatunek pszczoły miodnej. Jej cechami charakterystycznymi są niemal czarna barwa, wysoka agresywność oraz dobre przystosowanie do gorącego i suchego klimatu.
31. Na Malcie obowiązuje ruch lewostronny. Jest to pozostałość po panowaniu brytyjskim w tym kraju.
32. Pierwszym świętym katolickim pochodzącym z Malty był George Preca (1880-1962), ksiądz i tercjarz karmelitański. Został kanonizowany 3 czerwca 2007 r. w Rzymie przez papieża Benedykta XVI.
33. Na Malcie znajduje się tylko jeden międzynarodowy port lotniczy. Jest nim Port Lotniczy Malta, położony w dzielnicy Luqa. Ponadto funkcjonuje międzynarodowy heliport, Heliport Xewkija, który znajduje się na wyspie Gozo, niedaleko miejscowości Xewkija.
34. Narodowym ptakiem Malty jest modrak śródziemnomorski (łac. Monticola solitarius), ptak z rodziny muchołówkowatych.
admin
