Kos zwyczajny to średniej wielkości ptak z rodziny drozdowatych. Na całym kontynencie europejskim jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych ptaków z tego gatunku, a rozpoznać go można po ciemnobrązowym lub czarnym upierzeniu. Oto dwadzieścia ciekawostek na temat tych ptaków.
1. Kos należy do rodziny drozdowatych, w skład której według Międzynarodowego Komitetu Ornitologicznego wchodzi ponad 170 różnych gatunków ptaków.
2. Na kontynencie europejskim kos występuje niemal w każdym kraju z wyjątkiem Rosji i północnych obszarów Skandynawii. W Europie Zachodniej, na Wyspach Brytyjskich, w Azji Mniejszej i Północnej Afryce można go spotkać przez cały rok, natomiast kosy z innych części Europy zimują w Iranie.
3. Wskutek działalności człowieka z biegiem lat wykształciły się dwie odmiany kosa zwyczajnego, a mianowicie miejska i leśna. Populacja miejskich kosów doskonale czuje się na skwerach, cmentarzach, w ogrodach przydomowych czy na terenach zielonych w pobliżu zabudowy. Z kolei leśne kosy preferują gęste liściaste lasy i wilgoć.
4. Kosy były zwyczajnym widokiem w miastach już w XIX wieku. Na początku pojawiały się w metropoliach tylko na okres zimowy, ponieważ temperatury nie były tam aż tak niskie. Natomiast poprzez dokarmianie przez ludzi bardzo szybko przyzwyczaiły się do miejskich warunków i wygody.
5. W drugiej połowie XIX wieku kosy sprowadzono do Australii i Nowej Zelandii. Miały być tam przetrzymywane w klatkach, ale najpewniej już pierwsza partia wydostała się na wolność. Dziś są uważane w Australii za szkodniki, które z upodobaniem niszczą rolnikom uprawy.
6. Kosy żyjące na północy kontynentu są ptakami wędrownymi, podczas gdy populacje żyjące na Bliskim Wschodzi i w Europie Środkowej preferują osiadły tryb życia.
7. Długość ciała tych ptaków waha się od 24 do 27 centymetrów, a rozpiętość skrzydeł wynosi nawet do 40 centymetrów. Samce zazwyczaj mają czarne upierzenie i żółty dziób, a piórka samic mają ciemnobrązową barwę.
8. W zależności od pory roku waga kosów ulega diametralnej zmianie. W skali całego roku może się ona zwiększyć lub zmniejszyć nawet dwukrotnie.
9. Kosy należą do ptaków wszystkożernych, a pożywienie najczęściej znajdują w ziemi. Najchętniej żywią się owadami, robakami i dżdżownicami. Często uzupełniają swoją dietę o znalezione nasiona i owoce, ale zdarza im się również jadać płazy czy nawet małe ssaki. Fakt, że nie są wybredne znacznie zwiększa ich szanse na przetrwanie w najróżniejszych warunkach.
10. Kosy są aktywne w ciągu dnia. Zaczynają dzień wczesnym świtem, aby zakończyć go o zmierzchu. Większość czasu spędzają na ziemi, ponieważ to właśnie tam szukają jedzenia.
11. Kosy należą do ptaków terytorialnych, ale cecha ta ulega zmianom w okresie lęgowym. Połączone w pary biorą aktywny udział w obronie swojego terenu. Ciekawostką jest, że w takich sytuacjach samice walczą tylko z innymi samicami. W przypadku samców walki o terytorium mogą nawet zakończyć się śmiercią jednej ze stron.
12. Kosy mają naturalny dar do natychmiastowego rozpoznawania podrzuconych jaj. Dlatego też nie ma szansy, aby w ich gnieździe wykluł się ptak innego gatunku.
13. Naturalnym zagrożeniem dla kosów są większe ptaki, a także niektóre ssaki. Na ptaki te chętnie polują lisy i łasice, a na ich jaja sójki, sroki czy nawet wiewiórki.
14. W Australii i Francji dosyć powszechne jest polowanie na kosy. Jeszcze w XXI wieku polowanie na te ptaki było popularne w Polsce, ale odkąd znacznie ograniczono polowania populacja kosów zwiększyła się o niemal 60 procent.
15. Szacuje się, że na całym świecie żyje od niemal dwustu do prawie pięciuset milionów kosów. Są to dane bardzo niedokładne, ale ornitolodzy są pewni, że gatunkowi temu absolutnie nie zagraża wyginięcie.
16. Miejsce na gniazdo para wybiera razem, a potem skwapliwie je urządza. W mieście kosy często urządzają się za rynnami albo w żywopłotach, z kolei leśne kosy wybierają gęste krzaki.
17. Samica składa od trzech do pięciu jaj i sama je wysiaduje. Wysiadywanie trwa dwa tygodnie, a karmienie kolejne dwa. Samiec również bierze udział w karmieniu młodych.
18. Kos potrafi zjeść dżdżownicę w całości. Rozszarpuje ją na kawałki tylko wtedy, kiedy karmi swoje młode.
19. Jaja kosów należą do wyjątkowo ładnych. Mają odcień oscylujący pomiędzy zielonym i niebieskim, a dodatkowo są nakrapiane brązowymi plamkami. W ciągu jednego roku para może wychować aż pięć lęgów.
20. Wędrowne kosy leśne potrafią wyśpiewać piękniejsze i o wiele bardziej skomplikowane melodie niż ich miejska odmiana. Ornitolodzy przypuszczają, że dzieje się tak, ponieważ wędrowne kosy uczą się większej ilości melodii podczas swoich podróży.