You are currently viewing 20 Intrygujących Ciekawostek o Sokole Wędrownym
foto - Pixabay

Sokół wędrowny jest jednym z popularniejszych ptaków w Polsce. Niestety, za czasów kiedy polowania z sokołami były powszechną rozrywką. Obecnie sokoły wędrowne przeszły kryzys przez działalność człowieka, a ich stan powoli się stabilizuje. Co warto wiedzieć o sokołach wędrownych, jednych z najszybszych ptaków drapieżnych świata.

1. Sokół wędrowny, z łacińskiego Falco peregrinus, to jeden z większych przedstawicieli swojej rodziny. Samiec dorasta do 45 centymetrów długości ciała, a jego rozpiętość skrzydeł wynosi 100 centymetrów. Tymczasem samica osiąga nawet 51 centymetrów długości ciała i 115 centymetrów rozpiętości skrzydeł. Masa tych ptaków odpowiednio mieści się w granicach od 600 do 1,3 kilograma – pierwsza wartość dla samca, druga dla samicy.

2. Rozpiętość wagowa na poziomie 600 gram do 1,3 kilograma to wynik licznych podgatunków sokołów wędrownych. Gatunek ten występuje niemalże na całym świecie. W związku z tym na przestrzeni lat opisano aż 17 podgatunków różniących się od siebie wielkością i barwą upierzenia, jednak jednoznacznie przypisane jako sokoły wędrowne.

3. W Polsce mamy okazję zobaczyć gatunek nominatywny, czyli właśnie Falco peregrinus. Czasami jednak możemy w okresie wiosennym lub jesiennym zobaczyć sokoła tundrowego czyli Falco peregrinus calidus.

4. Polska nazwa tego ptaka wskazuje na to, że zwierzę odbywa dalekie wędrówki. Podobnie nazwy brzmią w innych językach, gdzie wskazuje się, że jest to “sokół pielgrzym”. Jednak nazwa ta jest myląca, ponieważ sokoły wędrowne są zwierzętami prowadzącymi osiadły tryb życia na swoim terytorium. Przynajmniej po tym jak ukończy pierwszy rok swojego życia i znajdzie partnerkę.
Sokoły wędrują więc przez pierwszy rok swojego życia, po czym osiedlają się na stałe.

5. Wielokrotnie próbowano wprowadzić inne nazwy. Hrabia Wodzicki propagował nazwę “sokół szlachcic”. W USA starano się zmienić określenie “Duck Hawk”, gdyż zaobserwowano tam, że ptaki te polują często na kaczki. W publikacji “Ptaki Ziem Polskich” zaś sokoła wędrownego określa się jako “sokoła pospolitego”.

6. Dlaczego do sokoła przylgnął przydomek “wędrowny”? Otóż kiedyś chwytano sokoły podczas jesiennych przelotów. Jesienne przeloty są to przeloty młodzików, które poszukują partnera i swojego terytorium.
Wtedy chwytano młode sokoły, aby zyskać skutecznego kompana do polowań. Aby nazwać takie sokoły określano je jako “wędrowne” ponieważ chwytano je podczas ich wędrówki.
Nazwa taka była używana od XVII wieku, przez co ogólnie się przyjęła. Zaproponowane zmiany nie przyjmowały się wobec tego. Obecnie więc jeden z najbardziej osiadłych ptaków drapieżnych, jest “wędrowny”.

7. Sokoły wędrowne naturalnie mieszkały w lasach i borach. Obecnie można je spotkać czasami w miastach.

8. W latach 50. i 60. XX wieku zaczęto stosować pestycyd DDT, który doprowadził do zagłady sokołów wędrownych. W 1974 roku w Niemczech zauważono związek między stosowaniem środka, a liczebnością sokołów. W Polsce na początku lat 90. podjęto odpowiednie działania, ograniczające stosowanie pestycydu. Jednak zauważono, że coraz częściej sokoły zaczęły mieszkać w miastach.

9. W latach 2010-2018 wypuszczono niemal 700 ptaków do polskich lasów. Później stwierdzono obecność nowych 15 par gniazdujących na Pomorzu.

10. Mimo starań, nadal większość polskiej populacji sokołów wędrownych mieszka w miastach, co potwierdzają zapisy z kamer. Dodatkowo pozwoliło to na dokładne określenie diety ptaków mieszkających w miastach. Jak się okazuje polują one na ofiary ważące od 165 do 194 gramów, głównie są to gołębie, skowronki, derkacze, drozdy, jerzyki, szpaki i dzierzby.

11. Jak DDT wpływało na liczebność sokołów? Zmieniało grubość skorupki jaja sokołów wędrownych. Mianowicie spadła ona o 14%. Odkąd wycofano środek skorupki powoli stają się grubsze, jednak do tej pory nie wróciły do stanu sprzed DDT. Obecnie skorupki są o 4% cieńsze. Jak obliczają naukowcy, prawidłowa grubość wróci dopiero w 2034, o ile inny środek nie wpłynie na to negatywnie.

12. Sokoły wędrowne, podczas pościgu za ofiarą mogą pikować z prędkością 350 km/h.

13. Sokoły nie należą do jednych z bardziej pracowitych ptaków, a niektórzy sokolnicy nazywają je wręcz leniwymi. Sokoły po kilku nieudanych próbach schwytania ofiary odpuszczają, podczas gdy inne ptaki drapieżne gonią ofiarę do końca. Zamiast gonić sokoły przysiadają w spokojnym miejscu i odpoczywają, nawet do następnego dnia.

14. Sokoły są leniwie również pod względem budowania gniazd. Wystarcza im kawałek skały, w postaci wyry lub otwór w wysokim budynku, a nawet opuszczone gniazdo innych dużych ptaków. W takich sytuacjach para uważa, że takie gniazdo, szczelina lub otwór jest ich i składa tam jaja.

15. Toki sokołów wędrownych eksperci dzielą na osiem etapów. Kolejno jest to nawoływanie osobników, wspólne przebywanie w pobliżu gniazda, wspólne polowanie, loty tokowe, toki w gnieździe, przekazywanie zdobyczy i karmienie samicy, kopulacja i wygrzebywanie dołka na jaja w gnieździe.

16. Sokoły po znalezieniu rewiru lęgowego zajmują go przez cały rok. Co ciekawe terenu strzeże para sokołów, gdyż ptaki te łączą się w stałe pary. Rozbicie takiej pary jest możliwe tylko przez śmierć jednego z partnerów lub przepędzenie sokoła, przez ptaka tej samej płci.

17. Jaja sokołów mają brązowe skórki z ciemniejszymi, brązowo-ceglastymi plamkami. Lęg składa się z 3-4 jaj. Czasami zdarza się, że jajek jest więcej – w 1942 roku w USA odnotowano zniesinie z 7 jaj. Wysiadywanie trwa około 33 dni. Po tym czasie na świat przychodzą pisklęta pokryte białym puchem.

18. Pisklęta mogą różnić się wielkością lub być mniej więcej tych samych rozmiarów. Samica może bowiem zacząć wysiadywanie po zniesieniu pierwszego jajka, lub wysiadywać jajka po zniesieniu wszystkich.

19. Pisklęta wykluwają się w kwietniu. Spędzają w gnieździe 5 tygodniu, a następnie przez trzy tygodnie usamodzielniają się w rewirze rodziców. Po łącznie 8 tygodniach zaczynają samodzielne życie.

20. Populacje sokołów wędrownych nie są liczne. Wynika to z coraz mniejszej liczby miejsc odpowiednich do gniazdowania.