Andora – niewielkie państwo, które położone jest w południowo-zachodniej Europie. Jego oficjalna nazwa brzmi Księstwo Andory (Principat d’Andorra)
1. Andora położona jest w całości w Pirenejach. Ma tylko dwóch sąsiadów, Hiszpanię i Francję. Nie ma dostępu do morza.
2. Powierzchnia Andory wynosi 468 km2. Znajduje się tym samym w czołówce najmniejszych państw europejskich. Całkowita liczba ludności wynosi ponad 85 tys.
3. Flaga Andory składa się z trzech pionowych pasów w kolorach niebieskim, żółtym i czerwonym. Na żółtym pasie umiejscowione jest godło państwowe. Flaga w tym układzie została po raz pierwszy użyta w II poł. XIX w.
4. Herb stanowi tarcza podzielona na cztery części. W pierwszym polu znajduje się złota mitra i pastorał, będące symbolami biskupa Urgell. W drugim – trzy czerwone słupy będące herbem hrabstwa Foix. W trzecim – cztery czerwone słupy będące herbem Aragonii. W czwartym – dwa czerwone woły, stanowiące symbol prowincji Béarn, która obecnie należy do Francji. Pod herbem znajduje się dewiza łacińska „Virtus unita fortior”, co oznacza „Jedność wzmacnia”. Herb otoczony jest barokowym kartuszem.
5. Hymn Andory nosi nazwę „El Gran Carlomany”. Słowa napisał Joan Bennloch i Vivo, a muzykę skomponował Enric Marfany Bons. Hymn został oficjalnie uznany przez książąt-współregentów 8 września 1914 r. Funkcjonuje jako jeden z nielicznych hymnów państwowych na świecie, którego słowa napisane są w pierwszej osobie liczby pojedynczej.
6. Stolicą państwa i zarazem jego największym miastem jest Andora (kat. Andorra la Vella). Zajmuje 12 km2 i ma nieco ponad 22 tys. mieszkańców. Miasto położone jest na wysokości ok. 1023 m n.p.m., co czyni go najwyżej położoną stolicą w Europie.
7. Językiem urzędowym jest kataloński, który należy do grupy zachodniej języków romańskich. Ma dużo wspólnych cech z hiszpańskim, włoskim i francuskim. Wywodzi się z łaciny ludowej.
8. Andora nie należy d Unii Europejskiej, ale 1 marca 2002 r. przyjęła wraz z Francją i Hiszpanią euro jako swoją walutę. Wcześniej obowiązywały tu peseta hiszpańska i frank francuski.
9. Andora miała dostać prawa miejskie za waleczność przeciwko Maurom podczas wypraw Karola Wielkiego na przełomie VIII i IX w. n.e. W następnych stuleciach była przedmiotem sporu między katalońskimi feudałami i francuskimi hrabiami z Foix.
10. W 1278 r. na mocy „Traktatu o Wspólnej Suwerenności” została ustanowiona dwupodmiotowa głowa państwa. Traktat został zawarty między hiszpańskim biskupem Urgell i francuskim hrabią Foix. W kolejnych wiekach prawa ze strony francuskiej przeszły najpierw na królów Nawarry, następnie na królów Francji, a ostatecznie na jej republikańskich przywódców.
11. W 1419 r. na wniosek ludności Andory powołany został lokalny parlament, który początkowo był zwany Radą Terytorialną. Następnie został przekształcony w Radę Generalną.
12. 7 lipca 1934 r. większość członków Rady Generalnej poparła pomysł Borisa Skosyriewa na uczynienie go królem Andory. W następstwie ogłosił się królem Borisem I, regentem króla francuskiego, proklamował niepodległe księstwo Andory, wypowiedział wojnę biskupowi z Urgel i ogłosił konstytucję. 20 lipca 1934 r. aresztowała go policja hiszpańska, a następnie został wydalony z kraju.
13. W 1993 r. w referendum powszechnym obywatele zatwierdzili pierwszą konstytucję. Andora stała się suwerennym państwem. W tym samym roku przystąpiła również do ONZ.
14. Najwyższym wzniesieniem w Andorze jest Pic de Coma Pedrosa, szczyt górski w Pirenejach Wschodnich. Wznosi się na wysokości 2942 m n.p.m. i należy tym samym do Korony Europy., czyli spisu najwyższych szczytów wszystkich państw w Europie.
15. Najdłuższą rzeką jest Valira, będąca dopływem rzeki Segre. Swoje ujście ma w hiszpańskim mieście Seo de Urgel.
16. Oprócz andorskich Katalończyków liczącymi się liczebnościowo nacjami są Hiszpanie, Portugalczycy i Francuzi. Dominującą religią jest katolicyzm.
17. Andora ma dwie głowy państwa. Są nimi tzw. współksiążęta, francuski, którym jest prezydent Francji (obecnie Emmanuel Macron) oraz współksiąże episkopalny, którym jest biskup hiszpańskiego miasta Seo de Urgel (obecnie Joan Enric Vives i Sicilia). Od 1992 r. ich kompetencje zostały ograniczone do funkcji reprezentacyjnych oraz prawa weta w sprawach międzynarodowych,
18. Andora jako jedno z nielicznych państw na świecie nie posiada portu lotniczego na swoim terytorium. Korzysta jednak ze znajdującego się 12 km od jego granicy lotniska w Katalonii. Po inwestycjach finansowych poczynionych przez Andorę, od 2014 r. port lotniczy nosi nazwę Aeroport Andorra–La Seu d’Urgell.
19. Do Andory można się dostać tylko drogą lądową od strony Hiszpanii bądź od strony Francji. Obywatel UE może wjechać na terytorium państwa za okazaniem ważnego paszportu bądź dowodu osobistego. Kraj nie posiada linii kolejowej.
20. Patronką Andory jest Święta Dziewica z Meritxell. Jej wspomnienie obchodzone jest 8 września i jest to ogólnonarodowe święto i dzień wolny od pracy. Sanktuarium Matki Boskiej z Meritxell znajduje się w środkowej części Andory.
21. Oprócz 8 września w Andorze są jeszcze trzy dni wolne od pracy – 1 stycznia (Nowy Rok), 14 marca (Dzień Konstytucji) i 25 grudnia (Boże Narodzenie).
22. W Andorze można posługiwać się polskim prawem jazdy. Policja jednak podchodzi bardzo surowo do wykroczeń drogowych, a za złamanie przepisów, zwłaszcza za jazdę z nadmierną prędkością, grożą bardzo wysokie mandaty.
23. Sportem o największym znaczeniu w Andorze jest narciarstwo. 29 listopada 1965 r. zostało uznane za „sport o znaczeniu narodowym”.
24. Jako jedno z nielicznych europejskich państw Andora pozostała neutralna w czasie II wojny światowej. Kraj ten nigdy nie posiadał wojska ani nawet ministerstwa obrony.
25. Andora była ostatnim państwem w Europie, które nie pobierało podatku dochodowego oraz jednym z ostatnich, które nie pobierało podatku VAT. Obecnie oferuje najniższe stawki podatków na Starym Kontynencie. Ogólna stawka IGI (odpowiednik VAT) wynosi 4,5%. Podwyższona stawka podatkowa wynosi 9,5% i dotyczy wyłącznie usług bankowych i finansowych. Maksymalna stawka podatku dochodowego zarówno dla osób fizycznych jak i prawnych wynosi 10%.
26. Jedynym obiektem na terenie Andory wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO jest dolina Madriu-Perafita-Claror. Jest to dolina lodowcowa, w której zobaczyć można 12 domów zbudowanych z granitu. Teren objęty ochroną zajmuje 10% powierzchni kraju.
27. Na liście reprezentatywnej niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO znajduje się festiwal ognia, który odbywa się co roku w dniu przesilenia letniego, w wigilię św. Jana. Andora została wpisana razem z Francją i Hiszpanią.
28. Andora nie ma własnej poczty. Usługi tego typu świadczą dla mieszkańców poczty francuska i hiszpańska. Kraj wydaje jednak własne znaczki pocztowe.
29. W 2021 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała Andorę za kraj o najwyższej średniej długości życia na świecie, która wyniosła 87 lat. Kraj awansował z drugiego miejsca w rankingu.
30. Andora może się pochwalić największym obszarem narciarskim w Europie Południowej. Do użytku zostało oddane ok. 300 km tras narciarskich.
31. Kraj ten słynie z zakupów. W samej stolicy ma się znajdować ponad 1500 sklepów. Słynnym wydarzeniem związanym z zakupami jest odbywający się co roku Andorra Shopping Festival, czyli Festiwal Zakupów.
admin
